Για την ιδιαίτερη κινηματογραφική του μέθοδο που σχετίζεται με τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει την πραγματικότητα στις ταινίες του και για τη no man’s land μεταξύ ντοκιμαντέρ και πραγματικότητας, στην οποία θεωρεί ο ίδιος ότι βρίσκεται, μίλησε ο Δανός σκηνοθέτης Γιον Μπανγκ Κάρλσεν στο masterclass τίτλο «Επινοώντας την πραγματικότητα», που έδωσε την Τρίτη 15 Μαρτίου 2016 στην αίθουσα Παύλος Ζάννας. Το masterclass πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του αφιερώματος που παρουσιάζει το 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης στο έργο του Κάρλσεν.

Ανοίγοντας την εκδήλωση, ο Δημήτρης Κερκινός, που συντόνισε το αφιέρωμα, έδωσε εν συντομία το στίγμα για το έργο του κινηματογραφιστή, σημειώνοντας μεταξύ άλλων: «Πρόκειται για έναν από τους πιο καινοτόμους Δανούς δημιουργούς, με σημαντικό ρόλο στην κινηματογραφική σκηνή της χώρας του από τη δεκαετία του ’80, με πάνω από 40 ντοκιμαντέρ και ταινίες μυθοπλασίας. Αυτό που χαρακτηρίζει το έργο του είναι το υβριδικό του στυλ, που θολώνει τα όρια μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας. Πεποίθησή του Κάρλσεν είναι ότι δεν υπάρχει αντικειμενική πραγματικότητα και ότι η παρουσία κάμερας επηρεάζει τα γεγονότα. Οι ταινίες του δεν εκφράζουν τόσο την αλήθεια , όσο τον τρόπο που ο ίδιος βλέπει τον κόσμο».

Παίρνοντας τον λόγο, ο Γιον Μπανγκ Κάρλσεν ευχαρίστησε τους διοργανωτές που τον προσκάλεσαν στο 18ο ΦΝΘ και τόνισε: «Έχω μία ιδιαίτερη προσέγγιση στο ντοκιμαντέρ. Δεν ξέρω τι ακριβώς είναι το είδος αυτό. O μόνος τρόπος για να απεικονίσω την ιστορία είναι μια ανακατασκευή της πραγματικότητας. Κι επειδή κάνω και μυθοπλασία, δεν βλέπω μεγάλη διαφορά με τις ταινίες τεκμηρίωσης. Τα ντοκιμαντέρ που κάνω θεωρώ ότι θυμίζουν τον τρόπο που ζωγραφίζει κανείς τοπία. Δεν θέλω να γυρίζω μέσα σε στούντιο, αλλά να βρίσκω έξω θραύσματα της πραγματικότητας και να τα χρησιμοποιώ στην αφήγηση. Πριν κάνω μία ταινία καταγράφω τα πάντα, κάνω διεξοδική έρευνα. Προτού λοιπόν ξεκινήσω τα γυρίσματα ξέρω τι θα ειπωθεί, κάνω πρόχειρα γυρίσματα σκηνών που δεν χρησιμοποιώ υποχρεωτικά στη συνέχεια. Είναι όλα προγραμματισμένα, οργανωμένα».

Κάτι που του αρέσει να κάνει διαρκώς, όπως είπε ο ίδιος ο δημιουργός, είτε στα γυρίσματα είτε εκτός γυρισμάτων, είναι να φιλοσοφεί για την πραγματικότητα αλλά και για τη φύση της πραγματικότητας στο ντοκιμαντέρ. Ο ίδιος ανέφερε σχετικά: «Φιλοσοφώ διαρκώς, ακόμη κι αυτή τη στιγμή που καθόμαστε εδώ, δεν έχω ιδέα πώς με βλέπετε. Μπορεί να με βλέπετε ως έναν τρελόγερο ή μια ιδιοφυία. Θεωρώ ότι όλοι οι κινηματογραφιστές πρέπει να είμαστε έντιμοι για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Όλοι επινοούμε την πραγματικότητά μας. Ότι υπάρχουν σήμερα νεκροί κι ότι υπάρχουν τόσοι χιλιάδες πρόσφυγες είναι πραγματικότητα, αλλά είναι αριθμητική πραγματικότητα: το πώς γίνεται αντιληπτή είναι διαφορετικό για τον καθένα μας. Πιστεύω ότι πρέπει να ορίσουμε την αλήθεια στο ντοκιμαντέρ ώστε να μην αποκλείεται το ψέμα. Κυρίως έχει σημασία να είμαι έντιμος στην κοσμοαντίληψή μου».

Σε ερώτηση από το κοινό σχετικά με το αν υπάρχει μη σκηνοθετημένο ντοκιμαντέρ, ο Δανός σκηνοθέτης απάντησε: «Δεν είμαι δημοσιογράφος, δεν φτιάχνω ταινίες για να σώσω τον κόσμο. Απλώς προσπαθώ να ερμηνεύσω τον κόσμο όπως τον βλέπω. Αυτές τις βλακείες περί αντικειμενικότητας από όλους αυτούς που στέκονται μπροστά σε χάρτες της Ευρώπης και νομίζουν ότι λένε την αλήθεια, θέλησα να τις καταρρίψω. Πιστεύω ότι οι δημοσιογράφοι είναι σαν ποιητές, λένε την δική τους ιστορία. Τελικά όλα είναι μυθοπλασία».

Σε ερώτηση σχετικά με το αν χρειάζεται κάποιες φορές να σκηνοθετεί ξανά την πραγματικότητα, ο Δανός κινηματογραφιστής απάντησε: «Για μένα το μόνο σημαντικό είναι να είναι κανείς ειλικρινής όταν αφηγείται μία ιστορία. Στην αρχή της καριέρας μου προσπαθούσα να είμαι πολύ ακριβής στις καλλιτεχνικές μου επιλογές και δεχόμουν αρνητική κριτική γι’ αυτό. Αργότερα έγινα περισσότερο ευάλωτος γιατί έκανα τον εαυτό μου κομμάτι της ταινίας, χρησιμοποιούσα τον εαυτό μου ως κομμάτι της μυθοπλασίας. Νιώθω συχνά να βρίσκομαι σε ένα no man’s land γιατί δεν κάνω ούτε μυθοπλασία ούτε ντοκιμαντέρ».