Του ΑΛΚΗ ΚΑΛΛΙΑΝΤΖΙΔΗ*

Στις 27 Δεκεμβρίου 2015 σε συγγενές άρθρο μου έγγραφα : «αντί να κάνουμε τις μοιρολογίστρες επί των ερειπίων, είναι χρήσιμο να ενημερώσουμε, να ευαισθητοποιήσουμε και να πείσουμε τους 
πολιτικά αρμοδίους δημάρχους, περιφερειάρχες, υπουργούς αγροτικής ανάπτυξης και εργασίας,  έτσι ώστε να συμπεριλάβουν τις Πολιτικές Ελκυστικότητας και Υποδοχής στα τομεακά και/ ή περιφερειακά επιχειρησιακά τους προγράμματα, για να αρχίσουν σταδιακά να τις εφαρμόζουν. Οι κοινοτικοί οικονομικοί πόροι 2014-2020 και τα διεθνή και εγχώρια τεχνικά εργαλεία εφαρμογής τους υπάρχουν. Ας κάνουμε λοιπόν αναπτυξιακά την ελληνική ύπαιθρο ελκυστική («sexy») και φιλόξενη. Διαφορετικά θα είμαστε άξιοι της κατάρας των ξενιτεμένων παιδιών μας των οποίων το παρόν και το μέλλον ξεκοκαλίσαμε «σοσιαλιστικά» (βλέπε : http://www.ekyklos.gr/sb/82-apo-mia-anagkastiki-kinitikotita-se-mia-epilegmeni-kinitikotita.html).
.
Η Ελλάδα σήμερα ως χώρα αλλά και ως σύνολο επαρχιών είναι, επενδυτικά και αναπτυξιακά, ελκυστική ή απωθητική, με εξαίρεση τα άκρως τουριστικά της μέρη ; Η απάντηση είναι προφανέστατα απωθητική. Το λένε όλες οι σχετικές διεθνείς στατιστικές που μας κατατάσσουν σε απελπιστική σειρά, σήμερα και για το ορατό μέλλον, στην παγκόσμια ανταγωνιστική σκακιέρα. Κι όμως στα μεγάλα λόγια οι πάντες ομνύουν περί της αναγκαίας ανάπτυξης και του νέου αναπτυξιακού μοντέλου, δίχως βέβαια την αντίστοιχη λεπτομερειακή του εξειδίκευση, χρηματοδότηση, τεχνική υποστήριξη και χρονοδιαγραμματική του υλοποίηση.

Ο γράφων, επιθυμώντας να συνεισφέρει τεχνικά αλλά και ιδεολογικά για το μεγάλο ζητούμενο της ελκυστικότητας στην ελληνική ύπαιθρο, θα ασχοληθεί στο παρών άρθρο με αυτήν, αφήνοντας σε άλλους ειδικούς να αναπτύξουν για το πώς θα μπορούσε η Ελλάδα να σταματήσει καταρχήν να είναι επενδυτικά απωθητική και να γίνει σταδιακά μια μέρα ελκυστική χώρα. Δεν κατέχω φυσικά τη μοναδική αλήθεια προσέγγισης.

Σύμφωνα με την χρησιμοποιηθείσα βιβλιογραφία μου,  το θέμα της εδαφικής ελκυστικότητας συνδέεται κυρίως με την εκάστοτε εφαρμοζόμενη πολιτική από την όποια κυβέρνηση για την ενίσχυση της ελκυστικότητας της χώρας της. (βλέπε : «L’approche de l’attractivité territorial : definition et mesure», του φορέα Entreprises, Territoires et Développement, avril 2005 και «La demarche territoires et Politiques locales d’accueil», του φορέα Mairie-Conseils Caisse des Dépôts, février 2011).

Καταναλογία  και οι τοπικές περιοχές μιας χώρας, που αντιμετωπίζουν επίσης την αυξανόμενη κινητικότητα της εργασίας και τον ανταγωνισμό μεταξύ των περιοχών της, όφειλαν να εξετάζουν και αυτές το πώς θα αποκτήσουν «Πολιτικές Ελκυστικότητας», ανάλογες με τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα και του μεγέθους τους. Διαφορετικά ο οικονομικός τους μαρασμός και ερήμωση είναι δεδομένοι. Η ενίσχυση λοιπόν της ικανότητας προσέλκυσης (αλλά και διατήρησης) ατόμων και επιχειρήσεων αναδύεται έτσι ως ένα βασικό ζήτημα για τις στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης που θα πρέπει σταδιακά να αντικαταστήσει τις ισχύουσες σήμερα τυφλά παθητικές διανεμητικές πολιτικές.

Πώς λοιπόν το κράτος μας αλλά και οι περιοχές μας θα αδράξουν  αυτήν την πρόκληση, πέρα από τα πολιτικάντικα φληναφήματα που ακούμε διαχρονικά για την ανάπτυξη ; Τι περιεχόμενο δίνουν στον όρο ελκυστικότητα της οποίας η χρήση είναι επί του παρόντος ανεξερεύνητη, αφού επί μακρόν έχει  χρησιμοποιηθεί μόνο από τους ειδικούς : γεωγράφους και οικονομολόγους ; Ποιο πεδίο εφαρμογής καλύπτει την υιοθέτησή της σε περιοχές που δεν μπορεί a priori να περιορίζεται μόνο στην προσέλκυση επενδύσεων και αλλοδαπών εταιρειών; Πόσο σημαντικό τμήμα καταλαμβάνει ο στόχος της ελκυστικότητας στα υπάρχοντα διαγνωστικά και στα Σχέδια των περιοχών ; Και με ποιες αντίστοιχες δράσεις;



1.     Οι Στόχοι μιας Πολιτικής Ελκυστικότητας

Θα μπορούσαν να είναι τηλεγραφικά, μεταξύ άλλων :
-Η καθιέρωση μιας Πολιτικής παλιννόστησης και προσέλκυσης νέων πληθυσμών, με τα όποια επενδυτικά τους σχέδια.
οικοδόμηση μιας συμμετοχικής αναπτυξιακής στρατηγικής μαζί με τους κατοίκους, ως εγγύηση επιτυχίας για να γνωρίσουν τον εαυτό τους καλύτερα και να ενισχυθεί έτσι μια τοπική ταυτότητα.
εφαρμογή μιας φιλόδοξης πολιτικής επικοινωνίας  που δεν περιορίζεται στην αποστολή  απλών «διαφημιστικών» μηνυμάτων, αλλά που αντανακλά τις προηγηθείσες σκέψεις για την ταυτότητα της περιοχής. Οι ντόπιοι πρέπει να ταυτίζονται με την εικόνα που προσλαμβάνουν.

2.     Ποια θα μπορούσε να είναι η περιοχή εφαρμογής ;

Πέρα από τη χώρα, ως συνόλου για την οποία αρμόδιοι είναι οι εκάστοτε κυβερνώντες, η οικοδόμηση και εφαρμογή μιας Πολιτικής ελκυστικότητας θα μπορούσε να αφορά :
-Μια ή και περισσότερες Περιφέρειες,
-Μια Περιφερειακή Ενότητα μιας Περιφέρειας,
-Μια διαδημοτική περιοχή μιας Περιφερειακής Ενότητας,
-Έναν δυναμικό αγροτικό Δήμο,
-Μια προστατευμένη περιβαλλοντικά περιοχή...

3.     Περιγραφή της ελκυστικότητας

Η ελκυστικότητα μιας περιοχής συνδέεται με διάφορους παράγοντες, όπως :
-το εύρος και η ποιότητα ζωής,
τοπική οικονομική μεταλλαγή,
πρόσβαση στη στέγαση και στην τοπική απασχόληση,
ταυτότητα της περιοχής.



Κάθε στρατηγική στον τομέα της ελκυστικότητας δεν μπορεί να είναι χύμα. Πρέπει να είναι πλαισιωμένη και συμβασιοποιημένη, ώστε να ξέρουμε ποιος κάνει τι και πότε. Η εφαρμογή μιας ειδικής προσέγγισης μπορεί να βασίζεται στις ακόλουθες δράσεις:
@ Συσπείρωση (στα πλαίσια ενός δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου) του συνόλου των εμπλεκομένων τοπικών φορέων και (ή) ενδιαφερομένων για το θέμα.  
@ Διατύπωση των προς επίτευξη στόχων από την άποψη των επιχειρήσεων και των ανθρώπων που θα φιλοξενηθούν.
@ Προσδιορισμός των προς ενίσχυση αξόνων (μέσω ενός συμφωνημένου διαγνωστικού : για τη στέγαση, τον τομέα της νεολαίας, για την πρώιμη παιδική ηλικία, για την επιχειρηματικότητα, την κοινωνική ένταξη ...)
@ Ενεργοποίηση και συσπείρωση των υφιστάμενων ήδη τοπικών φορέων, όπως π.χ : Τοπικά Δίκτυα Εξυπηρέτησης Δημιουργών, συλλογικές οργανώσεις, σωματεία επιχειρήσεων, τουριστικές υπηρεσίες, χρηματοδοτικά εργαλεία εγγύτητας, κ.λπ.
@ Θέσπιση ειδικών θεματικών επιτροπών. Οι ομάδες αυτές θα πρέπει να είναι υβρίδια που εκπροσωπούν αιρετούς και την κοινωνία των πολιτών..
@ Διενέργεια απολογισμών βημάτων σχετικών με την πρόοδο των εργασιών σε εξέλιξη, όπως : ερευνητικές προσεγγίσεις, επικοινωνία,  παρουσία σε εμπορικές εκθέσεις, θεματικές στρατηγικές σχετικά με τους τομείς της γης, της στέγασης, της απασχόλησης, της νεολαίας, κ.λπ. .
@ Υιοθέτηση ενός χρονοδιαγράμματος σχετικού με τους τεθέντες στόχους.

4.     Διάρκεια διαμόρφωσης μιας ελκυστικής στρατηγικής

Αυτή είναι μια μακροχρόνια διαδικασία. Αρκετά χρόνια είναι απαραίτητα για να επιτευχθούν σημαντικά αποτελέσματα αναφορικά με την κατάκτηση του σήματος «ελκυστική περιοχή».

5.     Συμπράξεις εμπλεκομένων ανδρών και γυναικών, ως πρωταγωνιστών

Στη διαμόρφωση ενός σχεδίου ελκυστικότητας θα μπορούσαν ενδεικτικά να εμπλακούν πολλές ομάδες Δρώντων, όπως :
# Οι αιρετοί της περιοχής : Δήμαρχος, Δημοτικοί Σύμβουλοι, Περιφερειακοί Σύμβουλοι, Πρόεδροι διαδημοτικών και αναπτυξιακών δομών,…
# Οι τοπικού σύνδεσμοι,
# Οι οικονομικοί φορείς, όπως (επιμελητήρια, εκπρόσωποι εργαζομένων,…),
# Οι κάτοικοι (Παλιννοστούντες, Νεοφερμένοι και Γηγενείς),
# Μια εξωτερική τεχνική βοήθεια, (όπως μια συμβουλευτική εταιρεία, ένας μεμονωμένος σύμβουλος, επαγγελματίες από άλλες περιοχές) θα μπορούσε επίσης να ζητηθεί για να συν-εκπονηθεί ένα σχετικό διαγνωστικό και να αποκτηθούν τα κατάλληλα τεχνικά και οικονομικά εργαλεία για να προχωρήσει το θέμα της ελκυστικότητας της περιοχής.

6.     Ωφελούμενοι της Δράσης της ελκυστικότητας

Από τη χάραξη και εφαρμογή μιας συγκεκριμένης στρατηγικής ελκυστικότητας μιας περιοχής οι Ωφελούμενοι θα μπορούσαν να είναι :
-Οι Παλιννοστούντες, οι Νεοφερμένοι αλλά και το σύνολο των κατοίκων της περιοχής,
-Οι οικονομικοί και κοινωνικοί φορείς της περιοχής,
τοπική επιχειρηματικότητα, η απασχόληση, η καινοτομία και η κοινωνική ενσωμάτωση,
δημογραφική αναζωογόνηση της περιοχής.




7.     Τα απαραίτητα μέσα διακυβέρνησης

Για να χαραχθεί και να εφαρμοστεί μια Πολιτική ελκυστικότητας, τα απαραίτητα μέσα διακυβέρνησής της θα μπορούσε να είναι :
@ Μια Συντονιστική Επιτροπή από τους παραπάνω μνημονευόμενους δυνητικούς φορείς,
@ Την αναγκαία υποδομή (ένα δίκτυο τοποθεσιών για τις συναντήσεις),
@ Η τακτική διάδοση των πρακτικών των συναντήσεων,
@ Μια ανακοίνωση (για εσωτερική χρήση) που να περιγράφει το σε εξέλιξη παραγόμενο έργο,
@ Μια εξωτερική επικοινωνία: ιστοσελίδα, διαφημιστική εκστρατεία ...
@ Οικονομικά και στοχευμένα μέσα, τα οποία προορίζονται για την υλοποίηση αυτής της στρατηγικής.

8.     Αναμενόμενα ποιοτικά και ποσοτικά αποτελέσματα

-Μια θετική εκπροσώπηση της περιοχής από τους κατοίκους και λοιπούς εξωτερικούς πληθυσμούς.
-Ένα διάβημα διαρθρωτικής και πολυετούς Δράσης για να καταστήσει το θέμα της ελκυστικότητας της περιοχής ως συστατικό στοιχείο της κάθε δημόσιας πολιτικής σε τοπικό επίπεδο.
-Μια βελτίωση του διαλόγου μεταξύ των φορέων.
-Μια ενισχυμένη συνεργασία σε όλα τα επίπεδα, τοπικό και εθνικό.
-Μια λεπτομερειακή προδιαγραφή ανά Δράση και επικυρωμένη από τη συλλογικότητα που έχει τη σχετική εξουσιοδότηση.
-Μια μεγαλύτερη σαφήνεια αναφορικά με την ελκυστικότητα της περιοχής μας, έναντι του έξω κόσμου.

9.     Δείκτες αποτελεσμάτων της ελκυστικότητας

Κι επειδή καμία σοβαρή Πολιτική δεν είναι νοητή, δίχως τη διαμόρφωση εκ των προτέρων των σχετικών Δεικτών των αναμενομένων αποτελεσμάτων της για να είναι μετρήσιμη, οι προβλεπόμενοι Δείκτες αποτελεσμάτων της στρατηγικής ελκυστικότητας θα μπορούσαν, μεταξύ άλλων, να είναι :
@Ο αριθμός των επιχειρήσεων που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή μετά από 5 χρόνια εφαρμογής της σχετικής στρατηγικής.
@Οι δείκτες ενθάρρυνσης της υποδοχής των οικονομικών σχεδίων (όπως π.χ. : τα χρηματοοικονομικά εργαλεία, η επικοινωνία, η δράση με κατεύθυνση τα ακίνητα διαμονής ή επαγγελματικής στέγης, κ.λπ.)
@Ο αριθμός των Παλιννοστούντων και Νεοφερμένων στην αφορώμενη περιοχή από την σχετική Δράση.
@Το επίπεδο εμπλοκής των νομικών και φυσικών προσώπων σχετικά με το όλο πρόγραμμα ελκυστικότητας.

10.                        Συστάσεις

Καλόν είναι :
-να εγγράφεται η διαδικασία ελκυστικότητας της περιοχής στην προοπτική μιας ολοκληρωμένης αειφόρου ανάπτυξής της (δηλαδή διασύνδεσή της με διάφορες άλλες Πολιτικές).
-να στηρίζεται σε μια εξωτερική τεχνική βοήθεια που θα επιτρέψει μια αντικειμενικότητα (εκπόνηση προκαταρκτικού, λεπτομερούς και συμμετοχικού διαγνωστικού).
-να εφαρμόζεται μια σχετική επικοινωνιακή πολιτική και η αξιολόγησή της.
-να διαμορφωθεί μια στενή συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους και της  ευρωπαϊκής ένωσης (π.χ. οικονομική στήριξη, σχέση με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο ...).

Συμπερασματικά


Μετά από την παραπάνω σκιαγράφηση μιας Πολιτικής ελκυστικότητας σε μια ελληνική περιοχή, θα μπορούσε ο αναγνώστης αλλά και ο γράφων να είναι συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι κάτι κινείται αναπτυξιακά στην Ελλάδα ; Γίνεται άραγε κάποια ανάλογη δημιουργική συζήτηση μεταξύ της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης αλλά και εντός των κομμάτων, μεταξύ των 13 Περιφερειών και των μη αστικών Δήμων της χώρας ; Έχουμε άραγε ελπίδα να βγούμε από την διαχρονική αποεπένδυση, στασιμότητα και φτωχοποίηση στο ορατό μέλλον, και μάλιστα μόνοι μας, δίχως την κηδεμονία των δανειστών μας ; Κάθε τεκμηριωμένη προσφορά αισιοδοξίας ανεπιφυλάκτως δεκτή.

Τον Άλκη Καλλιαντζίδη βρίσκετε εδώ:

linkedin : alkis@kalkis.eu