Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΑΓΚΙΔΗ*


Μπορεί τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και της ΕΕ να δείχνουν ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται «βουτηγμένη» στην ύφεση, ωστόσο στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα στην Καλαμαριά, υπάρχει μια άλλη «οικονομία» η οποία… αναπτύσσεται!

Ο λόγος για την οικονομία αλληλεγγύης που έχουν δημιουργήσει τα μέλη της κίνησης πολιτών Καλαμαριάς. Μια «οικονομία» στο πλαίσιο της οποίας λειτουργεί «παζάρι» ανταλλαγής προϊόντων και αγαθών, ένα αγροτικό παντοπωλείο με διάθεση προϊόντων χωρίς μεσάζοντες, αλλά και ένα εναλλακτικό νόμισμα, το ΚΟΙ.ΝΟ. μέσω του οποίου γίνονται συναλλαγές.

«Ξεκινήσαμε το 2006 σαν μια ένωση προσώπων που ενδιαφέρονταν για τον τόπο και για τα κοινά. Κατεβήκαμε και στις δημοτικές εκλογές το 2006 και το 2010. Αλλά με την οικονομική κρίση, είπαμε ότι ο στόχος μας θα πρέπει να επικεντρωθεί στα θέματα της αλληλεγγύης και της στήριξης των πολιτών που βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Έτσι, λοιπόν, αναπτύξαμε δράσεις αλληλεγγύης», εξηγεί στον «Τύπο Θεσσαλονίκης» ο επικεφαλής της Κίνησης Πολιτών Καλαμαριάς Μιχάλης Παναγιωτίδης και προσθέτει: «Ξεκινήσαμε με το κοινωνικό νόμισμα, μετά το αγροτικό παντοπωλείο, μετά προχωρήσαμε σε ένα παζάρι ανταλλαγής αγαθών και αυτά λειτουργούν συνεχώς μέχρι και σήμερα, χωρίς διακοπή, από τα τέλη του 2011». Στο ανταλλακτικό παζάρι, ο κόσμος μπορεί να φέρει πράγματα που δεν χρειάζεται και να τα ανταλλάξει με άλλα πράγματα, αποφεύγοντας με τον τρόπο αυτό διάφορες αγορές. 

Σε ό,τι έχει να κάνει με το αγροτικό παντοπωλείο, ο κ. Παναγιωτίδης σημειώνει ότι «πρόκειται για απ' ευθείας διάθεση προϊόντων από παραγωγούς στους καταναλωτές. Η δική μας ιδιαιτερότητα είναι ότι αυτό λειτουργεί συνεχώς κάθε εβδομάδα και δεν γίνεται κάθε μήνα ή όποτε υπάρχει διάθεση. Λειτουργεί συστηματικά. Αυτό γίνεται από τον Απρίλιο του 2012 στην πλαζ στην Αρετσού, κάθε Σάββατο από τις 10.00 το πρωί, μέχρι και τις 13.00». Τα οφέλη δεν είναι μόνο οικονομικά, αλλά και ποιοτικά, σύμφωνα με τον κ. Παναγιωτίδη, καθώς «πλέον ό,τι πουλιέται εκεί είναι πιστοποιημένο και το εμπιστευόμαστε. Έχουμε αναπτύξει σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης με τους παραγωγούς. Οι παραγωγοί που έρχονταν για μια 'αρπαχτή' έχουν 'αποβληθεί' και έφυγαν. Έτσι έμειναν αυτοί τους οποίους πραγματικά εμπιστευόμαστε και έχουμε φτάσει στο σημείο που τη συντονιστική επιτροπή του παντοπωλείου την αποτελούν στην πλειοψηφία οι ίδιοι οι παραγωγοί. Βασική μας αρχή είναι ότι πρέπει το συνεταιριστικό πνεύμα των παραγωγών να συνδυάζεται με το καταναλωτικό κίνημα και να υπάρχουν και από τη μια και από την άλλη πλευρά συσπειρώσεις οι οποίες να βρίσκονται σε μεταξύ τους συνεργασία και συνέργεια».

Το εναλλακτικό νόμισμα ΚΟΙ.ΝΟ.

Σύμφωνα με τον κ. Παναγιωτίδη, το πιο δύσκολο μέτωπο δράσης, είναι το δίκτυο ανταλλαγής υπηρεσιών και προϊόντων, όχι με ευρώ αλλά με το εναλλακτικό νόμισμα ΚΟΙ.ΝΟ. (http://koino.com.gr). «Είναι από τα αρχικά των λέξεων 'Κοινωνικό Νόμισμα'. Αυτό είναι ένα νόμισμα που δεν υπάρχει σε χειροπιαστή μορφή. Είναι επί της ουσίας μονάδες τις οποίες εισπράττουμε όταν παρέχουμε μια υπηρεσία ή ένα προϊόν και με αυτές μπορούμε να εξυπηρετήσουμε ανάγκες. Για παράδειγμα ένας υδραυλικός, μπορεί να εισπράξει μονάδες για την εργασία του και μετά να πάει πχ στον κουρέα και να εξυπηρετήσει μια άλλη ανάγκη του. Αυτό το κίνημα αναπτύσσεται και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Δεν είμαστε οι πρώτοι. Είχε προηγηθεί ο Βόλος και από αυτούς παρακινηθήκαμε. Είναι, όμως το μοναδικό που υπάρχει στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης». 

Το γεγονός ότι πρόκειται για δράση της Κίνησης Πολιτών Καλαμαριάς, δεν σημαίνει, όμως, ότι αυτό είναι κάτι καθαρά τοπικό και στα όρια του συγκεκριμένου δήμου. Αντίθετα, σύμφωνα με τον κ. Παναγιωτίδη, «πριν από περίπου έξι μήνες, εντάχθηκε και η κίνηση πολιτών του Ευόσμου και υπάρχει και ενδιαφέρον και από δύο κινήσεις του κέντρου της Θεσσαλονίκης ώστε να ενταχθούν. Οπότε αρχίζει και παίρνει ευρύτερες διαστάσεις. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν γύρω στα 500 μέλη και κάθε μήνα διοργανώνεται ένα παζάρι προϊόντων τα οποία αγοράζονται με ΚΟΙ.ΝΟ.. Αυτό γίνεται στην Καλαμαριά και τον Εύοσμο. Το επόμενο παζάρι θα γίνει στα τέλη Οκτωβρίου στον Εύοσμο. Αυτό, όμως, αφορά καθαρά και μόνο τα προϊόντα που μπορεί να παράγει κανείς στο σπίτι του ή που διαθέτει και τα φέρνει εκεί και τα πουλάει με ΚΟΙ.ΝΟ.», υπογραμμίζει και προσθέτει: «Όλο το υπόλοιπο διάστημα, γίνονται συναλλαγές με τις οποίες εξυπηρετούνται διάφορες ανάγκες. Για παράδειγμα, ηλεκτρολόγος, υδραυλικός, ακόμη και γιατρός (υπάρχει παθολόγος, παιδίατρος, ομοιοπαθητικός κ.α.). Αυτή την περίοδο, έχουμε κάνει και ένα project για μαθήματα με ΚΟΙ.ΝΟ.. Αυτά μπορεί να είναι μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας για όλες τις τάξεις, ξένες γλώσσες, αλλά και μαθήματα φωτογραφίας, αγωγής λόγου, ορθοφωνίας, κινηματογράφου, ιστορίας και δημοσιογραφίας. Στην πορεία προστίθενται και άλλα, ανάλογα με το τι μπορεί να προσφέρει κανείς». 

Η κίνηση έχει προχωρήσει και σε δημιουργία τομέα ψυχολογικής υποστήριξης, ενώ υπάρχει και ταμείο αλληλεγγύης. «Εκεί, οι συμμετέχοντες υπόσχονται ότι εάν θα παρουσιαστεί πρόβλημα σε κάποιον συμπολίτη, ότι θα μπορούσαν να προσφέρουν κάτι, το οποίο δεν έχει να κάνει με χρήματα, αλλά για παράδειγμα, υποστήριξη και βοήθεια σε άτομα μεγάλης ηλικίας, μετακινήσεις, τρόφιμα, ρούχα και ό,τι άλλο θα μπορούσε ο καθένας να προσφέρει σε κάποιους που έχουν ανάγκη. Είναι μια υπόσχεση ότι όταν παρουσιαστεί πρόβλημα θα υπάρξει βοήθεια. Όταν προκύψει κάποια ανάγκη, βλέπουμε ποιοι θα μπορούσαν να βοηθήσουν ανάλογα με το τι έχουν δηλώσει και επικοινωνούμε διακριτικά για να δούμε αν ισχύει η προσφορά». 

Βάση η συνεργασία και η αυτοοργάνωση

«Δεν πρόκειται για μια οργάνωση με μέλη, συνδρομές κλπ. Λειτουργούμε κινηματικά. Όταν κάνουμε μια δράση, βοηθούν πάρα πολλοί», επισημαίνει ο κ. Παναγιωτίδης και εκφράζει ικανοποίηση για την ανταπόκριση του κόσμου. 

«Με την κρίση έχουν αλλάξει τα μυαλά μας και η νοοτροπία μας. Τίποτα δεν θα είναι όπως πριν, αλλά θα πρέπει να ψάξουμε μόνοι μας σε καινούριες συνθήκες και να επιδιώξουμε την αυτοοργάνωση και να βρούμε νέους τρόπους για να κρατήσουμε όρθια την κοινωνία και να εξυπηρετήσουμε και τις ανάγκες μας. Αυτό μπορεί να πάει και παραπέρα, καθώς μέσα από τις δραστηριότητες αυτές, μπορούν να γεννηθούν συνεταιρισμοί που αν υπάρχει μια καλή ιδέα να γίνει πράξη με συνεργασία ανθρώπων. Περνάμε από το ατομικό στο συλλογικό», λέει. «Δεν μπορούμε να πιστεύουμε ότι υπάρχουν απεριόριστοι φυσικοί πόροι και να πιστεύουμε ότι όλα είναι αγορά. Υπάρχουν και οι άνθρωποι και οι ανθρώπινες σχέσεις. Το χρήμα και τα κέρδη δεν είναι πάνω από τους ανθρώπους. Αυτά μας οδήγησαν σε αυτό το σημείο, γιατί είχε χαθεί το μέτρο και στον καθένα μας ξεχωριστά, αλλά και στη χώρα. Ξεπεράσαμε τα όρια», προσθέτει…

Στις προσπάθειές της, η Κίνηση έχει βρει ανταπόκριση από την τοπική αυτοδιοίκηση. «Επιδιώξαμε οι δράσεις αυτές να γίνουν μέσω του δήμου, αλλά πάντα με μια πρόσκληση προς τους πολίτες να αυτοοργανωθούν. Ο δήμος βοήθησε. Μας έχει δώσει χώρο για παράδειγμα. Μας αφήνει να κάνουμε το παζάρι στην πλαζ της Αρετσούς. Μας δίνει την πλατεία για τις εκδηλώσεις μας. Μέχρι στιγμής υπάρχει καλή συνεννόηση», αναφέρει ο κ. Παναγιωτίδης.

«Θέλουμε να κάνουμε δομές»

Οι δραστηριότητες, βέβαια, δεν σταματούν εδώ, αλλά υπάρχουν σχέδια ανάπτυξης, λέει ο κ. Παναγιωτίδης, χωρίς, όμως, να… αποκαλύπτει ποια είναι αυτά «Είμαστε πάρα πολλοί προσεκτικοί, γιατί ό,τι κάνουμε θέλουμε να στήνεται σωστά από την αρχή, να αποτελεί δομή και να έχει συνέχεια, να μη γίνει μια φωτοβολίδα. Βασικό για εμάς είναι ότι θέλουμε όλα αυτά να μείνουν και όταν τα πράγματα καλυτερέψουν γενικότερα. Και πιστεύουμε ότι θα μείνουν ως δομές, γιατί αποτελούν την προοπτική για έναν άλλο τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας. Πιστεύουμε ότι μπορούν να οδηγήσουν σε συνεργασίες και σε μια άλλου είδους οικονομία. Τολμούμε να λέμε ότι αυτά που κάνουμε εντάσσονται στην κοινωνική αλληλέγγυα οικονομία που είναι αναγκαία ως απάντηση στην κρίση», υποστηρίζει. 
Στο πλαίσιο της ανάπτυξης, εντάσσονται και οι προσπάθειες που γίνονται για ευρύτερη συνεννόηση, με άλλες κινήσεις. «Στα μέσα του 2012 είχαμε ξεκινήσει ως αγροτικό παντοπωλείο μια προσπάθεια να τεθούν οι βάσεις για ένα σύνολο αρχών που θα διέπουν τη λειτουργία του κινήματος απ' ευθείας διάθεσης. Πήραμε μια πρωτοβουλία σε μια ανοιχτή διαβούλευση όλων των κινημάτων, η οποία πήγε πολύ καλά. Αυτή τη στιγμή λειτουργεί το ανοιχτό δίκτυο των κινημάτων απ' ευθείας διάθεσης που βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη. Σε αυτό συμμετέχουν, καταναλωτές, κινήματα, παραγωγοί κλπ. Είναι ο μοναδικός φορέας σε όλη την Ελλάδα που έχει συμφωνήσει σε δώδεκα αρχές και τώρα συζητάει τη διατύπωση των στόχων του», επισημαίνει ο κ. Παναγιωτίδης. 
_____________________________________________________________________
Το ρεπορτάζ του Παν. Σαγκίδη δημοσιεύεται, σήμερα, στον Τύπο Θεσσαλονίκης