Η έλευση του Μετρό Θεσσαλονίκης έφερε στις ράγες ένα «έξυπνο» σύστημα που λειτουργεί… δέκα φορές το δευτερόλεπτο. Κάθε συρμός εκπέμπει διαρκώς τη θέση του μέσω τεσσάρων πομπών, δίνοντας στο Κέντρο Ελέγχου μια ζωντανή «ακτινογραφία» της γραμμής. «Το δίκτυο δεν περιμένει το λάθος, το προβλέπει», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Κάρλο Μπιάνκο, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας λειτουργίας και συντήρησης «Thema». Με μέσο όρο 75-80 χιλιάδες επιβάτες ημερησίως –αριθμός που θα αυξηθεί με την επέκταση προς Καλαμαριά και τους 15 νέους συρμούς το 2026– η πόλη διαθέτει ένα από τα ασφαλέστερα αυτόματα συστήματα παγκοσμίως.

Περίπτωση ατυχήματος: Μικρότερη από μία φορά στα 100.000 χρόνια!

Το κλειδί, κατά τον κ. Μπιάνκο, είναι η φιλοσοφία της συνεχούς επαλήθευσης: «Όταν εντοπιστεί έστω και ελάχιστη απόκλιση, το σύστημα ενεργοποιεί αυτομάτως πρωτόκολλα προστασίας. Δεν αναζητούμε υπαίτιο σε πραγματικό χρόνο· ο αλγόριθμος παίρνει την απόφαση πριν προλάβει να γίνει ρίσκο». Το λογισμικό, πιστοποιημένο στο ανώτερο επίπεδο ασφαλείας SIL 4, εκτιμάται ότι αφήνει πιθανότητα σοβαρού ατυχήματος μικρότερη από μία φορά στα 100 000 χρόνια. Αν χαθεί σήμα ή αλλοιωθούν τα δεδομένα ενός συρμού, «μπλοκάρεται» ακαριαία και η κίνηση όσων ακολουθούν, σχηματίζοντας ψηφιακό «κέλυφος» ασφάλειας.
Στο πρώτο εξάμηνο λειτουργίας –περίοδο που ο ίδιος χαρακτηρίζει «παιδικές ασθένειες»– προέκυψαν περιστατικά με κυλιόμενες σκάλες ή αυτόματες θύρες. Κανένα, όμως, δεν έθεσε σε κίνδυνο επιβάτες. «Παρατηρούνται σε κάθε νέο μετρό αντίστοιχης κλίμακας· το κρίσιμο είναι η άμεση, τυποποιημένη αντιμετώπιση», σημειώνει. Το δίκτυο συντήρησης –ακόμη υπό τους κατασκευαστές, όπως ορίζει η σύμβαση– «δεν αυτοσχεδίασε, λειτούργησε βάσει διεθνών προτύπων και ανεξάρτητων πιστοποιήσεων».

Ο ρόλος του ανθρώπινου παράγοντα

Πίσω από τη «σιωπηλή» τεχνολογία παραμένει κομβικός ο ανθρώπινος παράγοντας. Χειριστές στο Κέντρο Ελέγχου, συνοδοί εντός συρμών, αστυνομικοί και προσωπικό ασφαλείας διασφαλίζουν ότι οποιοδήποτε συμβάν θα αντιμετωπιστεί και επιχειρησιακά, πέρα από τον αυτοματισμό. 
«Το μετρό είναι αυτόματο, αλλά η αξιοπιστία του χτίζεται από ανθρώπους που συμπληρώνουν την τεχνητή νοημοσύνη», υπογραμμίζει ο Κάρλο Μπιάνκο, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας λειτουργίας και συντήρησης «Thema» του Μετρό Θεσσαλονίκης, σε εκτενείς δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Η «Thema» σχεδιάζει από το φθινόπωρο οργανωμένες ξεναγήσεις στο κοινό, ώστε οι πολίτες να δουν «από μέσα» πώς λειτουργεί το σύστημα. «Κάθε διακοπή υπηρεσίας είναι, στην πραγματικότητα, ένδειξη ασφάλειας» λέει, επισημαίνοντας ότι οι έρευνες ικανοποίησης επιβατών εμφανίζουν ήδη υψηλά ποσοστά αποδοχής.

Συρμός κάθε 90 δευτερόλεπτα σε κάθε σταθμό

Με την επέκταση προς Καλαμαριά –εγκαίνια 28 Φεβρουαρίου 2026– το δίκτυο θα αποκτήσει πέντε νέους σταθμούς και οι χρονοαποστάσεις στις ώρες αιχμής αναμένεται να μειωθούν από 2,5-3,5 λεπτά ακόμη και σε 90 δευτερόλεπτα. «Πυκνότερα δρομολόγια, μικρότερη αναμονή, αλλά πάντα με μηδενική ανοχή στο λάθος» τονίζει.
Τι γίνεται, όμως, σε περίπτωση λάθους; Αν για οποιονδήποτε λόγο ο συρμός σταματήσει να στέλνει σήμα ή το σήμα του παρουσιάσει έστω και μικρή απόκλιση από το προκαθορισμένο, το σύστημα μπλοκάρει την κίνηση όχι μόνο του συγκεκριμένου οχήματος αλλά και όλων των επόμενων, δημιουργώντας ένα προστατευτικό «κέλυφος» ασφαλείας. Και το σημαντικότερο: τίποτα από όλα αυτά δεν εξαρτάται από ανθρώπινη κρίση τη στιγμή του περιστατικού, με την διαδικασία να είναι αλγοριθμικά απαραβίαστη.
Σε μια περίοδο που η ασφάλεια στις μετακινήσεις βρίσκεται στο μικροσκόπιο, το Μετρό Θεσσαλονίκης φιλοδοξεί να αποτελέσει ευρωπαϊκό πρότυπο. «Ό,τι σε άλλα δίκτυα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε πρόβλημα, εδώ σταματά πριν γεννηθεί» συνοψίζει ο κ. Μπιάνκο. Κι όσο οι συρμοί διασχίζουν αθόρυβα τη συμπρωτεύουσα, ένα «αόρατο» δίκτυο τεχνολογίας και ανθρώπων φροντίζει κάθε δέκατο του δευτερολέπτου να μην αφήνει καμία πιθανότητα στο τυχαίο.