16o ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ Παλικάρι (Ο Λούις Τίκας και η σφαγή του Λάντλοου)

Της ΜΑΡΙΑΣ ΧΡΥΣΑΦΗ

Η ιστορία του Λούι Τίκα απασχολεί το ντοκιμαντέρ «Παλικάρι (Ο Λούις Τίκας και η σφαγή του Λάντλοου)» του Νίκου Βεντούρα(φωτογραφία δεξιά).

 

Αν δεν έχετε ακούσει το όνομα ή την ιστορία, πιθανότατα δεν φταίτε εσείς. Πρόκειται για μια ιστορία που δεν έχει ειπωθεί πολύ, δεν έχει κυκλοφορήσει ευρέως, ίσως γιατί «ακουμπάει» κάποιες από τις πιο βρώμικες πλευρές της ανθρώπινης φύσης: από τη μία, τα άκρα στα οποία μπορεί να φτάσει η (εργοδοτική) εκμετάλλευση, όταν υπάρχει πραγματική ανάγκη για εργασία, αλλά και η βία που μπορεί να προκληθεί από την οργή.

Στη μέση αυτών βρισκόταν ο Λούις Τίκας. Έλληνας μετανάστης από την Κρήτη, στις αρχές του 20^ου αιώνα, στα βάθη της Αμερικής (στο νότιο Κολοράντο) ο Ηλίας Σπαντιδάκης, όπως ήταν το ελληνικό του όνομα, κατάφερε μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα να γίνει σημείο αναφοράς, αρχικά για τους εξαθλιωμένους, σε μεγάλο βαθμό, Έλληνες της περιοχής και κατόπιν για τους μετανάστες ανεξαρτήτως εθνότητας, που στην πλειοψηφία τους εργάζονταν στα ανθρακωρυχεία του νοτίου Κολοράντο, υπό συνθήκες παλιάς καλής παραδοσιακής σκλαβιάς. Με μία διαφορά: όπως τονίζεται στο ντοκιμαντέρ, παρότι οι «αφέντες» του αμερικανικού νότου, με έναν περίεργο αλλά υπαρκτό τρόπο, φρόντιζαν τους σκλάβους τους, μιας και επρόκειτο για περιουσία τους, οι μεγάλες εταιρείες των αρχών του 20^ου αιώνα δεν ενδιαφέρονταν καθόλου για τους... δικούς τους σκλάβους, αφού, αν κάποιος πάθαινε κάτι, υπήρχαν πάντα άλλοι για να τον αντικαταστήσουν.

Σε αυτό το κλίμα ο Λούις Τίκας έγινε μέλος του νεοσύστατου United Mine Workers of America (UMWA – το σωματείο των ανθρακορύχων) και συντόνιζε τις μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις του 1913 και 1914. Πάντα προσπαθώντας για ειρηνική επίλυση των διαφορών, ο Τίκας φαίνεται πως μίλησε στις καρδιές των καταπιεσμένων εργατών, συντόνισε τη δράση τους, τους έδειξε τον δρόμο, ενώ συνεργάστηκε και με τη μεγάλη σύμμαχο και συντονίστρια όλων όσων διεκδικούσαν τα δικαιώματά τους εκείνη την εποχή, Mother Jones.

Η ζωή του και ο θάνατός του ενέπνευσαν μια ολόκληρη γενιά ανθρακωρύχων της περιοχής και μακροπρόθεσμα συνέβαλαν αποφασιστικά στην κατοχύρωση των εργατικών δικαιωμάτων των ανθρακωρύχων.

 

Ο Νίκος Βεντούρας, μαζί με την παραγωγό και σεναριογράφο του ντοκιμαντέρ, Λαμπρινή Θωμά(φωτογραφία πάνω, κατά τη διάρκεια της προβολής), ταξίδεψαν μέχρι το Κολοράντο και συνομίλησαν με ιστορικούς, συγγραφείς, συγγενείς των ανθρακωρύχων αλλά και καλλιτέχνες, που μέσα από τα έργα τους απαθανάτισαν τα γεγονότα της εποχής, και παρουσιάζουν μέσα από ιστορίες, φωτογραφίες και στοιχεία, τη σύντομη – αλλά γεμάτη – ζωή ενός Έλληνα, ήρωα μιας επανάστασης που μαθαίνουμε μόνο τώρα, ακριβώς 100 χρόνια μετά από τον θάνατό του.

Το ντοκιμαντέρ προβάλλεται σε επανάληψη την Τετάρτη στις 3:15 μ.μ. στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη.