Στο επίκεντρο της κυβερνητικής και ευρωπαϊκής ατζέντας τίθεται σήμερα το στεγαστικό ζήτημα, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να αναμένεται να ανακοινώσει νέα μέτρα για την αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης κατά την τελευταία ημέρα της συζήτησης του κρατικού προϋπολογισμού στη Βουλή. Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει το δικό της «ευρωπαϊκό σχέδιο για προσιτή στέγη», αναγνωρίζοντας ότι η έλλειψη κατοικιών αποτελεί πλέον ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά προβλήματα σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κεντρικός άξονας των κυβερνητικών ανακοινώσεων αναμένεται να είναι ένα νέο πρόγραμμα επιδότησης ανακαινίσεων παλαιών κατοικιών, συνολικού ύψους 400 έως 500 εκατ. ευρώ, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Στόχος είναι να δοθούν κίνητρα ώστε χιλιάδες κλειστά ακίνητα να ανακαινιστούν και να επιστρέψουν στην αγορά, αυξάνοντας την προσφορά και συγκρατώντας τις τιμές των ενοικίων. Το πρόγραμμα θα αφορά κατοικίες προ του 1990 και θα προβλέπει επιδότηση –και όχι δανειοδότηση– έως και 80% της δαπάνης ανακαίνισης.
Η ανακαίνιση θα πρέπει να περιλαμβάνει και ενεργειακή αναβάθμιση, ωστόσο αυτή θα μπορεί να περιορίζεται στο 20% της συνολικής δαπάνης, με το υπόλοιπο να καλύπτει εργασίες όπως υδραυλικές και ηλεκτρολογικές παρεμβάσεις, αλλαγή κουζίνας, μπάνιου και κουφωμάτων. Η επιδότηση θα φτάνει έως τα 300 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο και θα αφορά κατοικίες έως 120 τ.μ. Παράλληλα, θα ισχύουν εισοδηματικά κριτήρια αντίστοιχα με εκείνα του προγράμματος «Σπίτι μου ΙΙ», ενώ βασική προϋπόθεση θα είναι τα ακίνητα να κατοικηθούν από τους ιδιοκτήτες τους ή να ενοικιαστούν για τουλάχιστον πέντε χρόνια.

Εγγυήσεις για το ύψος των ενοικίων ζητά η Κομισιόν

Οι τελικές λεπτομέρειες του προγράμματος βρίσκονται ακόμη υπό διαπραγμάτευση με την Κομισιόν, η οποία ζητά –σύμφωνα με πληροφορίες– εγγυήσεις για το ύψος των ενοικίων στα ανακαινισμένα ακίνητα. Η κυβέρνηση εμφανίζεται επιφυλακτική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, φοβούμενη στρεβλώσεις στην αγορά. Παράλληλα, οι Βρυξέλλες πιέζουν για μεγαλύτερη χρηματοδότηση, καθώς το στεγαστικό αποτελεί βασική προτεραιότητα στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησης του ΕΣΠΑ.
Παράλληλα με το πρόγραμμα ανακαινίσεων, η κυβέρνηση δρομολογεί παρεμβάσεις και στον τομέα της κοινωνικής κατοικίας. Προβλέπεται αφενός η διεύρυνση των κριτηρίων για την επιδότηση ενοικίου, ώστε να καλυφθούν περισσότερες κοινωνικές ομάδες, και αφετέρου η ανάπτυξη κοινωνικών κατοικιών μέσω του θεσμού της κοινωνικής αντιπαροχής. Το Δημόσιο θα συνεισφέρει εκτάσεις και θα λαμβάνει έως 30% των νέων κατοικιών, οι οποίες θα διατίθενται σε ευάλωτες ομάδες, με το ΤΑΙΠΕΔ να ξεκινά πιλοτικά από Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα.

Στις 650.000 ετησίως υπολογίζει τις αναγκαίες κατοικίες η Ε.Ε.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Κομισιόν παρουσιάζει σήμερα τη νέα στρατηγική για την προσιτή στέγη, αναγνωρίζοντας ότι απαιτούνται τουλάχιστον 650.000 νέες κατοικίες ετησίως για να καλυφθούν οι ανάγκες των Ευρωπαίων πολιτών. Το σχέδιο περιλαμβάνει κίνητρα για νέες επενδύσεις, μείωση της γραφειοκρατίας, διευκόλυνση της χρηματοδότησης και παρεμβάσεις για την ανακαίνιση παλαιών ακινήτων, με έμφαση στην ενεργειακή απόδοση.
Ιδιαίτερη αναφορά θα γίνεται και στις βραχυπρόθεσμες μισθώσεις τύπου Airbnb, χωρίς να προτείνεται απαγόρευση, αλλά με κατευθυντήριες γραμμές και μελλοντικές ρυθμίσεις για μεγαλύτερη διαφάνεια. Το πρόβλημα των ακριβών ενοικίων παραμένει οξύ, με στοιχεία της Eurostat να δείχνουν ότι σε πόλεις όπως η Αθήνα το κόστος ενοικίασης απορροφά έως και το 57% του μισθού, γεγονός που κρατά χιλιάδες νέους στο πατρικό σπίτι και καθιστά τη στεγαστική κρίση ένα από τα μεγαλύτερα κοινωνικά ζητήματα της εποχής.