Μέσα από την ενότητα «Μνήμη/Ιστορία» του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η προσωπική μνήμη αποκτά συλλογική απήχηση με δημιουργίες που δεν αρχειοθετούν, μα ζωντανεύουν την Ιστορία ή τις ιστορίες που μας καθορίζουν.


Σήμερα Πέμπτη προβάλλονται τα εξής ντοκιμαντέρ απ' τη συγκεκριμένη ενότητα:

«Ίχνη» του Θάνου Τσάντα (αίθ. «Τζον Κασσαβέτης», 13.00): Με γραφή ντοκιμαντέρ και αναζήτηση βαθύτατα πολιτική, τα Ίχνη επαναφέρουν στο προσκήνιο τη βασανιστική ιστορία των αγνοουμένων της εισβολής στην Κύπρο. Δίπλα στα ανθρώπινα δράματα, με τους αγνοουμένους που έχουν λησμονηθεί για λόγους (και) πολιτικής διευθέτησης, η ιστορία των κλεμμένων αρχαιολογικών θησαυρών του νησιού δίνει μια κατάθεση βουβής αδικίας.

Την ίδια ώρα και στην ίδια αίθουσα προβάλλεται το ντοκιμαντέρ «Η ανατολή έδυσε» του Αλέξανδρου Παπαηλιού: Ο ομφάλιος λώρος Ελλάδας-Μικράς Ασίας κόπηκε σε μια στιγμή. Το πώς, το πότε και πολλά γιατί βασανίζουν την Ιστορία. Η τραγωδία ξετυλίγεται μέσα από τον λόγο και τα συναισθήματα ενός πολεμικού ανταποκριτή, δημοσιογράφου και ποιητή. Από τα σκληρά πεδία των μαχών και τα ερείπια, αναδύεται στο τέλος το ανθρώπινο δράμα.

Το «Πεθαίνεις μονάχα δύο φορές» του Γαΐρ Λεβ (αίθ. «Φρίντα Λιάππα», 17.30) είναι ένα ντοκιμαντέρ που περισσότερο φέρνει σε αγωνιώδες πολιτικό θρίλερ ή ατμοσφαιρικό κατασκοπικό μυθιστόρημα. Ένας Ισραηλινός ντοκιμαντερίστας προσπαθεί να ανακαλύψει ποιος ήταν ο άνθρωπος που, στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έκλεψε την ταυτότητα του παππού του και έζησε ολόκληρη τη ζωή του υποδυόμενος κάποιον άλλο. Ένα ταξίδι στην καρδιά του κτήνους που κατάπιε την Ευρώπη τον 20ό αιώνα∙ ένα ημερολόγιο επιβίωσης, προδοσίας και συμβιβασμού, απ’ όπου ξεπροβάλλει σταδιακά μια απίθανη ιστορία αγάπης.

Το ντοκιμαντέρ «Ο δαίμονας Γκουλιαμπάνι» (αίθ. «Φρίντα Λιάππα», 20.00) εστιάζει στη διάσημη Τουρκάλα πνευματίστρια Φετιγιέ Σεσίζ, που έζησε και έγινε γνωστή στη Σμύρνη τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, και ανατρέχει στα εφιαλτικά βιώματά της ως θύμα κακοποίησης και απαγωγής. Ένα πορτρέτο προσωπικής οδύνης που καταλήγει τοιχογραφία μιας ολόκληρης εποχής, της πιο βίαιης στη σύγχρονη τουρκική ιστορία. Με οδηγό το ημερολόγιο της Σεζίζ αλλά και τα γράμματα που έστελνε στον αποξενωμένο γιο της, το ντοκιμαντέρ εξερευνά το παρελθόν σε μια ανάμνηση που συναντάει το μέλλον.

Στις 20.00 στην αίθουσα «Τζον Κασσαβέτης» προβάλλεται το ντοκιμαντέρ «Ματαρόα. Το ταξίδι συνεχίζεται» του Ανδρέα Σιαδήμα: Τον Δεκέμβριο του 1945, 150 Έλληνες φοιτητές επιβιβάζονται στο πλοίο «Ματαρόα» με τελικό προορισμό το Παρίσι. Η δραματική τους έξοδος από τη φλεγόμενη Ελλάδα έμελλε να σημαδέψει με ανεξίτηλο τρόπο τις πνευματικές και καλλιτεχνικές εξελίξεις της μεταπολεμικής Ευρώπης. Το ταξίδι του «Ματαρόα». Μια ιστορία που εξακολουθεί να εμπνέει μέχρι σήμερα.

Τέλος, στο «Συναντώντας τον Γκορμπατσόφ» (Ολύμπιον, 20.30) ο εκκεντρικός και ιδιοφυής Βέρνερ Χέρτσογκ τοποθετεί στο επίκεντρο του νέου του ντοκιμαντέρ τον όγδοο κατά σειρά και τελευταίο ηγέτη της πρώην ΕΣΣΔ. Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αρχιτέκτονας της Γκλάσνοστ και της Περεστρόικα, παρά τα 87 του χρόνια, διατηρεί τη σπιρτάδα που τον χαρακτήριζε στις εποχές που κρατούσε τα ηνία της δεύτερης υπερδύναμης του πλανήτη. Μια διαλογική παρτίδα σκάκι μεταξύ δύο ευφυών ανδρών, με το βλέμμα στραμμένο στο επώδυνο παρελθόν.