Του ΑΛΚΗ ΚΑΛΛΙΑΝΤΖΙΔΗ

«Οι καλές αναμνήσεις διαρκούν πολύ, οι κακές πολύ περισσότερο».
Τσεχική παροιμία

Το παρόν άρθρο έχει ως στόχο να προτείνει τρόπους προβληματισμού γύρω από το ερώτημα: πώς μπορεί να βελτιωθεί και να αναπτυχθεί
μια Συνέργεια μεταξύ των ενδιαφερόμενων Φορέων του τουρισμού και των Δρώντων της Υποδοχής για να υποστηριχθεί η μετάβαση από τον Τουρίστα στον Νεοφερμένο κι έτσι να προσελκυστούν τουριστικοί πληθυσμοί που έχουν ανάγκη οι αγροτικές περιοχές αλλά κι ο ίδιος ο τουρισμός ως συνόλου.

Οι ευρωπαϊκές αγροτικές περιοχές πρέπει να επανεξετάσουν την Υποδοχή, την διατήρηση και του «ζην μαζί» των ανθρώπων της επαρχίας. Αυτό ακριβώς είναι και το στοίχημα της φιλοξενίας. Υποδέχομαι σημαίνει είμαι παρόν, πάω να παραλάβω κάποιον κατά την άφιξή του, αλλά και ότι αποδέχομαι κάποιον μέσα σε μια κοινωνική ομάδα.

Από τη μία πλευρά ο Τουρισμός έχει ως στόχο να φέρει ανθρώπους για μια προσωρινή περίοδο, από την άλλη οι Πολιτικές Υποδοχής & Ελκυστικότητας νέων πληθυσμών  αποσκοπούν να έρθουν για να μείνουν και να ζήσουν μαζί οι άνθρωποι στην αγροτική περιοχή μας.

Η ευρωπαϊκή επαρχία γίνεται ελκυστική κι έχει προσελκύσει  εκατομμύρια αστούς τα τελευταία χρόνια, στα πλαίσια εξέλιξης του τρόπου διαβίωσης και των προσδοκιών του ανθρώπου.

Τα προηγούμενα χρόνια η απασχόληση προσδιόριζε σχεδόν αποκλειστικά τον τόπο κατοικίας. Σήμερα η απασχόληση δεν είναι παρά μια ισχυρή συνιστώσα, μεταξύ άλλων, για την επιλογή του τόπου κατοικίας. Οι άλλοι παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη είναι η ποιότητα ζωής, οι αναμνήσεις, οι ψυχαγωγικές δραστηριότητες : "η ατομική ελευθερία και η ποιότητα ζωής βρίσκονται τώρα στο επίκεντρο της προσωπικής επιτυχίας. Θέλουμε να επιτύχουμε κατ’ έτος, τα κεκτημένα οφέλη που αποφέρει η τέχνη του ευ ζην των διακοπών".  Επιπλέον, μεταξύ των αρχών του 20ου αιώνα και των αρχών του 21ου αιώνα διευκολύνθηκε η κινητικότητα χάρη στην πρόοδο των μέσων μεταφοράς.

Ο τουρισμός μπορεί επομένως να θεωρηθεί ως ένας συστατικός παράγοντας  της ελκυστικότητας των περιοχών. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι τουριστικές περιοχές είναι επίσης μέρη που προσελκύουν τις περισσότερες επιχειρήσεις και τους Νέο-αφικνούμενους (όπως οι νότιες περιοχές της Γαλλίας ή οι ακτές του Ατλαντικού). «Ένας  τόπος που δεν έχει γίνει θελκτικός δεν προσελκύει τουρίστες ή ντόπιους και δεν συγκρατεί τη νεολαία του. Ο τουρισμός και οι πολιτιστικές δραστηριότητες λοιπόν είναι ένας δείκτης έλξης  στην ευφυή ύπαιθρο»…

Ο τουρισμός μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως μια Πύλη για την Μετοίκιση, κυρίως για τη λεγόμενη Μετοίκιση των ανέσεων. Αυτό μπορεί να είναι ένας τρόπος για να δοκιμάσουμε μια περιοχή, για να «ελέγξουμε» ότι η περιοχή έχει τα χαρακτηριστικά ενός "ιδανικού" τόπου διαβίωσης όπου λαμβάνεται υπόψη το περιβάλλον, το πλαίσιο διαβίωσης, οι ανέσεις, που είναι τόσο αντικειμενικά όσο και υποκειμενικά στοιχεία.

Οι Ανέσεις είναι όλες περισσότερο ή λιγότερο υποκειμενικές που κάνουν τον άνθρωπο να αισθάνεται καλά: όμορφο περιβάλλον, κοινωνικές σχέσεις, παρεχόμενες κοινωνικές υπηρεσίες ... Εξ ου και η σημασία να εργαστούμε για τον τουρισμό, όπως και για την Υποδοχή, στον πυλώνα «τέρψη-άνεση».

Η θεωρία της «Μετοίκησης των Ανέσεων» εξηγεί τα μεταναστευτικά ρεύματα των ανθρώπων προς συχνά απομονωμένες αγροτικές περιοχές και με μικρή απασχόληση. Αυτοί οι άνθρωποι αποδέχονται ενίοτε μια μείωση του εισοδήματός τους προς όφελος άλλων πιο σημαντικών παραγόντων κατά την άποψή τους. Η απασχόληση δεν αποκόπτεται από τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη για τη μετοίκηση. Όμως  οι άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα επιλογής, δηλαδή εκείνοι που μπορούν να αντέξουν οικονομικά να εργαστούν ή να ζήσουν όπου θέλουν (να αλλάξουν δραστηριότητα, που έχουν εργασία η οποία δεν συνδέεται με την περιοχή ή οι τηλε-εργαζόμενοι), είναι πιο πιθανό να αναζητήσουν ένα καλύτερο περιβάλλον διαβίωσης. Βλέπε το παράδειγμα των 230 Μετοικισάντων τηλε-εργαζομένων, με υψηλές δεξιότητες, από το σπίτι στο άκρως αγροτικό  Gers (17% του εργατικού δυναμικού εργάζεται στον πρωτογενή τομέα) της Γαλλίας, με την εφαρμοζόμενη από το 2008 δράση Small Office-Home Office, : www.soho-solo-gers.com, αποφέροντας 560 νέους κατοίκους στην περιοχή.

  Ποιο είναι το ζητούμενο

@ Πώς θα φέρουμε κοντά τους τουριστικούς Φορείς και τους τοπικούς Δρώντες της Υποδοχής και Ελκυστικότητας στην ύπαιθρο, τόσο για την καλύτερη φιλοξενία, όσο και για την καλύτερη οικοδόμηση της αειφόρου ελκυστικότητας των αγροτικών περιοχών της Ε.Ε. και θα δημιουργήσουμε μεγαλύτερη σύγκληση μεταξύ των Πολιτικών Υποδοχής και των Τουριστικών Πολιτικών;

@ Πώς θα υποδεχτούμε και θα προσελκύσουμε τις δεξιότητες (τα δυνατά μυαλά που λέμε) τις οποίες χρειάζονται αναπτυξιακά οι αγροτικές ευρωπαϊκές περιοχές που στηρίζονται στον τουρισμό;

I- Οι Πολιτικές Υποδοχής και Ελκυστικότητας

Η θέση σε εφαρμογή μιας Πολιτική Υποδοχής & Ελκυστικότητας σημαίνει τη βελτίωση της σφαιρικής ελκυστικότητας της περιοχής και της συνολικής προσφοράς της διαχρονικά, ενεργώντας για :
-  τις καλύτερες συνθήκες οικονομικών δραστηριοτήτων,
-  τις καλύτερες συνθήκες δεκτικότητας (στέγασης),
-  τις καλύτερες συνθήκες ανέσεων,
-  την καλύτερη εικόνα και τη φήμη της περιοχής.

Οι Πολιτικές Υποδοχής προτείνουν λοιπούν να αλλάξει το δόγμα και η στρατηγική, τοποθετώντας τον γηγενή κάτοικο και τον Μετοικούντα στο επίκεντρο της προσέγγισης τους, ήτοι:




II-Οι Πολιτικές τουριστικής ανάπτυξηςΠηγή : CVC, η προτεινόμενη αλλαγή από τις Πολιτικές Υποδοχής και Ελκυστικότητας.
Μια πολιτική υποδοχής έχει ως στόχο να χτίσει και να προσφέρει τους όρους, για τους κατοίκους (και για τους επίδοξους κατοίκους), εγκατάστασης και συνέχισης της διαβίωσης στην περιοχή, ευημερώντας εκεί. Οι συνθήκες που αποτελούν τη συνολική Προσφορά της περιοχής είναι σχηματικά εξής:
Συνθήκες του επιχειρείν
(το να είσαι σε θέση να αξιοποιήσεις και να αναπτύξεις νέους πόρους).
Προσφορά δραστηριοτήτων και απασχόλησης που προωθούν τη διατήρηση και την προσέλκυση νέων πληθυσμών και συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, δημιουργώντας τοπικό πλούτο, εξασφαλίζοντας παράλληλα τη βιώσιμη ανάπτυξή της (διατήρηση των φυσικών ανέσεων και του περιβάλλοντος διαβίωσης, διατήρηση των παρεχομένων υπηρεσιών ...).
Συνθήκες  δεκτικότητας (réceptivité)
Προσφορά διαμονής (logement) για την κάλυψη των αναγκών των τοπικών πληθυσμών και για την ενθάρρυνση της εγκατάστασης νέων πληθυσμών, για λόγους συνοχής και κοινωνικής πολυμορφίας (mixité sociale), αλλά και για τη διατήρηση του περιβάλλοντος διαβίωσης, των πόρων και των φυσικών ανέσεων (aménités naturelles).
Προσφορά ιδιοκτησίας και επαγγελματικών χώρων για να ενθαρρυνθεί η διατήρηση και η εγκατάσταση νέων δραστηριοτήτων, συμβάλλοντας σε μια ισορροπημένη εδαφική ανάπτυξη (διατήρηση των πόρων και των φυσικών ανέσεων, αναζωογόνηση των κεφαλοχωρίων ...).
Συνθήκες  ανέσεων (aménités)
Η Προσφορά του πλαισίου διαβίωσης  ενσωματώνει τις ανέσεις  τοπίων, περιβάλλοντος και ταυτότητας (πολιτιστική ταυτότητα και κληρονομιά), την προσφορά των παρεχομένων υπηρεσιών και εξοπλισμών (εκπαίδευσης, υγείας, ψυχαγωγίας, πολιτισμού, μετακινήσεων ...), αλλά και την ικανότητα της περιοχής να ενσωματώσει τους νέους  πληθυσμούς (φιλοξενία και  κουλτούρα υποδοχής) ...




Οι Πολιτικές τουριστικής ανάπτυξης αποβλέπουν στη βελτίωση της ελκυστικότητας της περιοχής μέσω της ανάπτυξης δραστηριοτήτων,  υπηρεσιών και στέγασης, επιτρέποντας στους τουρίστες να έρθουν στην περιοχή, αλλά και στη βελτίωση της φήμης της.
Οι στόχοι της τουριστικής ανάπτυξης μιας περιοχής είναι πολλαπλοί. Πρόκειται για την :
- Συμβολή στην προώθηση της περιοχής και την ανάπτυξή της (κυρίως οικονομικής αλλά και κοινωνικής και πολιτιστικής),
- Παροχή ευνοϊκών συνθηκών για τα άτομα ώστε να παραμείνουν στην περιοχή (υπηρεσίες, στέγαση, προσβασιμότητα ...),
- Καθιέρωση μιας διαδικασίας της τοπικής και αειφόρου ανάπτυξης.

 Ο προβληματισμός για την ανάπτυξη του τουρισμού συνιστά αφ’εαυτού  μια μηχανή τοπικής ανάπτυξης, υπό την έννοια ότι:

- Ο Τουρισμός δημιουργεί την ταυτότητα της περιοχής.
- Ο Τουρισμός δημιουργεί δεσμούς, συνήθειες εργασίας μεταξύ πολλαπλών και πολυκλαδικών φορέων, σε όλη την περιοχή.
- Ο Τουρισμός επιτρέπει μια καλύτερη πρόσβαση σε υπηρεσίες, διότι "απαιτεί την ανάπτυξη υποδομών που θα ωφελήσουν και τους τοπικούς πληθυσμούς."

Για να οικοδομήσουμε μια ειδική τουριστική προσφορά στην περιοχή, φαίνεται σημαντικό να γνωρίζουμε την τουριστική της κίνηση, την ηλικία των τουριστών, τις δραστηριότητές τους ... Να προσδιορίσουμε τα χαρακτηριστικά των τουριστών που έρχονται στην περιοχή ή που επιθυμούν να έρθουν και να αναλύσουμε τους λόγους και τα κίνητρα των επιλογών τους να μείνουν, αλλά και τον τρόπο ζωής τους κατά τις διακοπές.



Πηγή : CVC, οι Πολιτικές τουριστικής ανάπτυξης : ενεργείν για την εμψύχωση, τη διαμονή και τις ανέσεις


Οι συνθήκες που αποτελούν τη συνολική Τουριστική Προσφορά της περιοχής είναι σχηματικά οι εξής:

Εμψύχωση
Προσφορές τουριστικής εμψύχωσης και αναψυχής στην περιοχή
Διαμονή 
Προσφορές σε διαμονή :  ξενοδοχεία,  camping,  δευτερεύουσες κατοικίες,  ενοικιαζόμενα δωμάτια των κατοίκων …
Ανέσεις και αξιοποίηση των τοπικών πόρων

Η Προσφορά "ανέσεις" ενσωματώνει τις παροχές των τοπίων, του περιβάλλοντος και της ταυτότητας (πολιτιστική ταυτότητα και κληρονομιά), την ικανότητα της περιοχής για την ενσωμάτωση των τουριστών και για την διαμόρφωση διαλόγου μεταξύ των τουριστών και των κατοίκων της περιοχής (επισκέψεις σε οικογένειες γύρω από μια τεχνογνωσία, επισκέψεις στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις ...)

III- Συμπληρωματικότητες και συγκλίσεις μεταξύ του τουρισμού και της υποδοχής και της ελκυστικότητας της περιοχής

1- Αμοιβαίες συνεισφορές στην ανάπτυξη της περιοχής

Ο τουρισμός μπορεί να θεωρηθεί ως ένας μοχλός για τις πολιτικές υποδοχής και ελκυστικότητας και εξυπηρετεί την ανάπτυξη της περιοχής, υπό την έννοια ότι, μέσω του τουρισμού :
-  Πληθυσμοί μπορεί να έχουν την ιδέα να εγκατασταθούν στην περιοχή (άξονας επιθυμίας της περιοχής και άξονας «πύλη εισόδου»).
-  Η Συνολική Προσφορά της περιοχής εκπονείται, κυρίως με τις πτυχές των ανέσεων (ανάπτυξη πολιτιστικών, αθλητικών δραστηριοτήτων,...) και των δραστηριοτήτων (ελκυστικότητα για τους έχοντες τουριστικά σχέδια).
-  Ένα "άνοιγμα των νοοτροπιών" μπορεί να συμβεί (από την πλευρά της κουλτούρας της Υποδοχής).

Ο τουρισμός είναι επίσης στην υπηρεσία ενός Χωρικού Σχεδίου, αφού επιτρέπει να επανεξεταστεί και να δοθεί  νόημα στην περιοχή.

Η Υποδοχή  μπορεί να χρησιμεύσει στην ανάπτυξη της περιοχής και του τουρισμού, διότι :
-  Η άφιξη των εχόντων σχέδια για την περιοχή θα μπορούσαν να είναι τουριστικά ή και πολιτιστικά σχέδια και να συμβάλουν έτσι στην ανάπτυξη του τουρισμού.
-  Οι Νεοφερμένοι μπορούν να είναι προμηθευτές τουριστών, να γίνονται Πρεσβευτές του τουριστικού προορισμού στα δίκτυά τους.
-  Η Υποδοχή αναδεικνύει την ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα περιζήτητος άξονας από τους τουρίστες στην ύπαιθρο.
  
2- Ομοιότητες δουλειάς

Οι πολιτικές υποδοχής και ελκυστικότητας και οι πολιτικές τουριστικής ανάπτυξης επιδιώκουν, και οι δυο, την ανάπτυξη της περιοχής, αναπτύσσοντας την οικονομία της παρουσίας (économie présentielle). Και οι δύο σχετίζονται με την περιοχή και είναι αναπόσπαστες της τελευταίας. Και οι δύο ενεργούν για την ανάπτυξη της περιοχής και ενσωματώνονται σε ένα Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης, όπως δείχνει το παρακάτω σχήμα, και το οποίο θα πρέπει να είναι αποδεκτό (από τους αιρετούς/από τους κατοίκους ...).




Πηγή : CVC,  οι Πολιτικές Υποδοχής και Ελκυστικότητας και οι Πολιτικές τουριστικής ανάπτυξης στα πλαίσια του Χωρικού Σχεδίου μιας περιοχής.

Αν ο τουρισμός είναι μια πύλη εισόδου για κάποιες Μετοικίσεις, επιτρέπει επίσης να εκπονηθεί ένα μέρος της συνολικής Προσφοράς της περιοχής (ανέσεις, δεκτικότητες, δραστηριότητες). Το παραπάνω σχήμα δείχνει ότι ο τουρισμός αποτελεί έναν μοχλό, μεταξύ άλλων, των Πολιτικών Υποδοχής και Ελκυστικότητας, αλλά σε κάθε περίπτωση εξυπηρετεί την περιοχή: ο τουρισμός είναι ένας μοχλός δράσης για να τεθεί σε κίνηση η περιοχή, υπό την προϋπόθεση ότι είναι λογικός για να μην προκαλέσει ανισορροπίες στο χώρο.

Τέλος, φαίνονται να υπάρχουν τρεις τομείς εργασίας που επιτρέπουν τον διάλογο μεταξύ των φορέων που εργάζονται στον τομέα του τουρισμού και στον τομέα της Υποδοχής και Ελκυστικότητας και που περιλαμβάνουν:
- τον εξωραϊσμό και την επιθυμητότητα της περιοχής,
- τις συνθήκες Υποδοχής,
- την Κουλτούρα της Υποδοχής.


Συμπερασματικά :
Στην παραπάνω φιλοσοφημένη τσεχική παροιμία «Οι καλές αναμνήσεις διαρκούν πολύ, οι κακές πολύ περισσότερο»
Η χώρα μας ως σύνολο, και η ελληνική ύπαιθρος που φθείρεται, μαραζώνει αλλά δεν συνέρχεται να πάρει την τύχη στα χέρια της, θα  ξυπνήσουν επιτέλους ;
Θα καταλάβουν οι αρμόδιοι Λήπτες Αποφάσεων ότι μια μη θελκτική ύπαιθρος σε μια απωθητική χώρα μόνο δυσάρεστες αναμνήσεις διαρκείας προκαλούν, τόσο για τη νεολαία τους όσο και για τους δυνητικούς τουρίστες τους, πολύ δε περισσότερο για τους ενδογενείς και εξωγενείς επενδυτές τους ;


Όπως αποδείξαμε παραπάνω, αλλά και στα προηγούμενα τρία συμπληρωματικά άρθρα μας, επεξεργασμένες τεχνικά προτάσεις αλλά και εφαρμογές τους με κοινοτικούς και εθνικούς πόρους υπάρχουν. Όσοι ομνύουν λοιπόν για την αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου στην ελληνική ύπαιθρο, ας προστρέξουν με ειλικρίνεια, κι όχι με πολιτικάντικες παρόλες. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα. «Μη μας δείχνουν το στόχο, αν δεν μας πουν και τον τρόπο. Γιατί οι στόχοι  και οι τρόποι σ’αυτή τη γη είναι τόσο μπερδεμένοι, που αν τον τρόπο αλλάξεις, αλλάζεις και τον στόχο» (Arthur Koestler).