Θα προβληθούν Η γλώσσα της πεταλούδας του Χοσέ Λουίς Κουέρδα, Σταυροί στο μέτωπο (φωτ.) του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, Άμλετ του  Γκριγκόρι Κόζιντσεφ και Νότος του Βίκτορ Ερίθε.


Με μια αναδρομή στις καλύτερες ταινίες που προβλήθηκαν τη χρονιά που πέρασε συνεχίζει από σήμερα, Πέμπτη 21 Μαΐου, το πρόγραμμά της η Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης.

Παρουσιάζει έως τις 24 Μαΐου 2015 ένα πρώτο Best Of, προβάλλοντας τέσσερα αριστουργήματα με την υπογραφή σπουδαίων δημιουργών, που κέρδισαν τις εντυπώσεις του κοινού:  Η γλώσσα της πεταλούδας του Χοσέ Λουίς Κουέρδα, Σταυροί στο μέτωπο του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, Άμλετ του Γκριγκόρι Κόζιντσεφ και Νότος του Βίκτορ Ερίθε, προσκαλούν τους θεατές σε μια ξεχωριστή κινηματογραφική εμπειρία.

Στη διάρκεια του αφιερώματος Best of, το φεστιβάλ θα διαθέτει σε προσφορά (3 ευρώ) την έκδοση Victor Erice (η προσφορά ισχύει μόνο κατά τη διάρκεια των προβολών του αφιερώματος, από Πέμπτη 21 έως και Κυριακή 24/5).

Αξίζει να θυμηθούμε ότι:

• Η ταινία Η γλώσσα της πεταλούδας του Χοσέ Λουίς Κουέρδα απέσπασε έξι βραβεία Γκόγια (τα αντίστοιχα ισπανικά Όσκαρ) στις κατηγορίες καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, καλλιτεχνικής διεύθυνσης και καλύτερης ερμηνείας πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού.

• Η ταινία Σταυροί στο μέτωπο είναι η πρώτη χολιγουντιανή παραγωγή του Στάνλεϊ Κιούμπρικ και μια από τις καλύτερες αντιπολεμικές ταινίες όλων των εποχών. 

• Η κινηματογραφική μεταφορά του σεξπιρικού Άμλετ από τον Γκριγκόρι Κόζιντσεφ, είναι η 17η κατά σειρά στο σινεμά και θεωρείται ως η καλύτερη όλων των εποχών. Την αριστουργηματική της μουσική υπογράφει ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς.

• Ο Νότος είναι μία από τις τρεις μεγάλου μήκους ταινίες –μαζί με Το πνεύμα του μελισσιού και Το όνειρο του φωτός- που γύρισε ο Βίκτορ Ερίθε μέσα στα 50 χρόνια της κινηματογραφικής πορείας του. Οι ταινίες αυτές καθιέρωσαν τον ισπανό δημιουργό ως έναν από τους σπουδαιότερους του παγκόσμιου σινεμά.

  • Πώληση εισιτηρίων: Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α΄, Λιμάνι, τηλ. 2310-508.398, cinematheque@filmfestival.gr) 
  • Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τα μέλη). 
  • Κάρτα μέλους: 1 ευρώ. 


Πρόγραμμα προβολών:

21/05 ΠΕΜΠΤΗ
19:00 Η γλώσσα της πεταλούδας
21:30 Σταυροί στο μέτωπο

22/05 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
18:30 Άμλετ
21:30 Ο Νότος

23/05 ΣΑΒΒΑΤΟ
19:00 Σταυροί στο μέτωπο
21:30 Η γλώσσα της πεταλούδας

24/05 ΚΥΡΙΑΚΗ
19:00 Ο Νότος
21:30 Άμλετ


Αναλυτικά οι ταινίες:

Η γλώσσα της πεταλούδας / La lengua de las mariposas, Ισπανία, 1999
Σκηνοθεσία: Χοσέ Λουίς Κουέρδα / José Luis Cuerda. Με τους: Manuel Lozano, Fernando Fernán Gómez, Uxía Blanco. Έγχρωμη, 96΄. 

Βασισμένη σε τρία διηγήματα του Μανουέλ Ρίβας γραμμένα το 1996, η ταινία του Χοσέ Λουίς Κουέρδα, αφηγείται την ιστορία του Μόντσο, ενός οκτάχρονου αγοριού που στα τέλη του '36 πηγαίνει στο σχολείο ξεκινώντας τη θητεία του στη μάθηση και στη ζωή, με καθοδηγητή τον ιδιόρρυθμο δάσκαλό του. Το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, αρχή του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, οι αξίες και οι αρχές που ο δάσκαλος του έχει εμφυσήσει, θα ανατραπούν, καθώς θα παρακολουθήσει τον στραγγαλισμό της δημοκρατίας από το καθεστώς του Φράνκο και θα «υποστεί» μια βίαιη και τραυματική ενηλικίωση. 
Μέσα από την αθώα παιδική ματιά του, εξαιρετικού στο ρόλο του νεαρού πρωταγωνιστή, Manuel Lozano, καθρεφτίζονται οι ταραγμένες σελίδες της απαρχής της εμφύλιας διαμάχης που θα καθορίσει με δραματικό τρόπο το πέρασμα του Μανουέλ, κατευθείαν από την παιδική ηλικία στα ταραγμένα τοπία της ενήλικης ζωής. Η εξαιρετική σκιαγράφηση της εποχής, η δύναμη των εικόνων, σε συνδυασμό με την θαυμάσια φωτογραφία, τη μουσική επένδυση της ταινίας και το αξιομνημόνευτο φινάλε, συνθέτουν ένα σπαρακτικό ύμνο στο τέλος της αθωότητας. Η εξαιρετική δημιουργία του Κουέρδα απέσπασε έξι βραβεία Γκόγια στις κατηγορίες καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, μουσικής, καλλιτεχνικής διεύθυνσης και καλύτερης ερμηνείας πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού, καθώς και το βραβείο καλύτερης ταινίας στο φεστιβάλ του Κλίβελαντ.

Σταυροί στο μέτωπο / Paths of Glory,  ΗΠΑ, 1957
Σκηνοθεσία: Στάνλεϊ Κιούμπρικ / Stanley Kubrick. Με τους: Kirk Douglas, Ralph Meeker, Adolphe Menjou. Ασπρόμαυρη, 88΄. 

«Ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο των καθαρμάτων». Γι’ αυτήν την φράση που ακούγεται στην ταινία, για την οξύτατη και κατά μέτωπο καταγγελία της μιλιταριστικής νοοτροπίας και για τον σαρκαστικό πρωτότυπο αγγλικό της τίτλο (Τα μονοπάτια της δόξας), η ταινία του Στάνλεϊ  Κιούμπρικ απαγορεύτηκε για δεκαετίες στη Γερμανία, στη Γαλλία, στην Ισπανία και σε άλλες φιλελεύθερες χώρες του «πολιτισμένου» κόσμου. Η ιστορία είναι απλή: το 1917, μέσα στο σφαγείο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στο γαλλικό μέτωπο, τρεις στρατιώτες επιλέγονται στην τύχη και εκτελούνται για παραδειγματισμό, επειδή την προηγούμενη μέρα ο λόχος τους, σταλμένος ως πρόβατα επί σφαγή, υποχώρησε κατά τη διάρκεια μια επίθεσης αυτοκτονίας, εν πλήρη γνώσει των στρατηγών που την αποφάσισαν. Ο συνταγματάρχης τους, έξοχα ερμηνευμένος από τον Κερκ Ντάγκλας, θα τους υπερασπιστεί –χωρίς επιτυχία- στη δίκη-παρωδία που θα προηγηθεί της δολοφονίας τους. Άλλο τόσο απλό και σαφές είναι και το μήνυμα: για τα συμφέροντα των πολιτικών ολιγαρχιών της Ευρώπης και στο όνομα της «πατρίδας» θα σφαγιάζονται και θα συνεχίσουν να σφαγιάζονται, χωρίς λόγο και αιτία, αθώες ανθρώπινες ζωές. Πρώτη χολιγουντιανή παραγωγή του Κιούμπρικ, με μια κλιμακούμενη ένταση και μια σκηνοθεσία -η χρήση του τράβελινγκ στις σκηνές των χαρακωμάτων «κόβει την ανάσα»- κι ένα φινάλε που φέρνει δάκρυα στα μάτια, όχι μόνο των στρατιωτών αλλά και των θεατών, οι Σταυροί στο μέτωπο είναι μια από τις καλύτερες αντιπολεμικές ταινίες όλων των εποχών.

Άμλετ / Hamlet / Gamlet, Σοβιετική Ένωση, 1964
Σκηνοθεσία: Γκριγκόρι Κόζιντσεφ. Με τους: Innokentiy Smoktunovskiy, Mikhail Nazvanov, Elza Rdzina. Ασπρόμαυρη, 140’.

Η 17η κινηματογραφική μεταφορά (η πρώτη ανάγεται στο 1900) του πιο διάσημου έργου του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, που ήταν η επίσημη εθνική συμμετοχή της Σοβιετικής Ένωσης στον παγκόσμιο εορτασμό των 400 χρόνων από την γέννηση του συγγραφέα, θεωρείται -ομόφωνα- από τους πάντες ως η καλύτερη όλων των εποχών. Σε μετάφραση του μεγάλου συγγραφέα Μπόρις Πάστερνακ, με τη μουσική του σπουδαίου Ντμίτρι Σοστακόβιτς και κυρίως βασισμένη στην συγκλονιστική ερμηνεία του «ιερού τέρατος» του σοβιετικού θεάτρου και κινηματογράφου Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι (στον οποίο ακόμη και ο σερ Λόρενς Ολίβιε «υποκλίθηκε»), ο Άμλετ του Κόζιντσεφ είναι ο κορυφαίος που εμφανίστηκε ποτέ στο σινεμά.

Ο Νότος / El sur, Ισπανία, 1983
Σκηνοθεσία: Βίκτορ Ερίθε / Víctor Erice. Με τους: Omero Antonutti, Sonsoles Aranguren, Icíar Bollaín. Έγχρωμη, 95΄.  

Η «Γκαβιότα», ένα σπίτι στην κορυφή του οποίου στριφογυρίζει ένας ανεμοδείκτης, βρίσκεται στα προάστια μιας πόλης στο Βορρά της Ισπανίας. Εκεί ζουν ο Αγκουστίν, γιατρός και μάγος-ραβδοσκόπος, η γυναίκα του Τζούλια, μια δασκάλα που κουβαλάει τις πληγές του Εμφυλίου και η μικρή τους κόρη Εστρέγια. Η Εστρέγια περνά την παιδική της ηλικία καλλιεργώντας μέσα στο παιδικό της μυαλό την υποψία για την ύπαρξη ενός οικογενειακού μυστικού: την παρουσία μιας άλλης γυναίκας στη ζωή του αγαπημένου της πατέρα. Μεγαλώνοντας και φτάνοντας στην εφηβεία, η Εστρέγια μαθαίνει όλο και περισσότερα και η ζωή στην «Γκαβιότα» αρχίζει ν’ αλλάζει. Η ταινία ακολουθεί τα μονοπάτια της μνήμης των ηρώων της και κυρίως της μικρής Εστρέγια, η οποία με την παιδική της αφέλεια ανακαλύπτει μεγάλα μυστικά για τη ζωή. Η απλότητα της αφήγησης του Ερίθε εμπλουτίζεται από μια σειρά υπέροχων κάδρων υψηλής εικαστικής ποιότητας, που είναι «λουσμένα» σ’ ένα εξαιρετικό φως. «... Ό,τι μου έρχεται να πω για την ταινία πρέπει να το ντύνω, αναπόφευκτα, μ’ ένα πέπλο θαυμασμού. Τι καταπληκτική συναισθηματική  ένταση σε εικόνες που ποτέ δεν γίνονται εξεζητημένες ή υπεροπτικά ‘’καλλιτεχνικές’’! Πόσο ασυνήθιστα διεισδύει μέσα από έναν παιδικό καθρέφτη σ’ αυτό το βαθύτατο μυστήριο, το τόσο ξεχασμένο από τη σύγχρονη εποχή... Τι εξαίρετοι όλοι οι χαρακτήρες, από το θαυμάσιο ζευγάρι των πρωταγωνιστών, ως το γέρο-σερβιτόρο ή την ταμία του κινηματογράφου! Φτιαγμένη με ιμπρεσιονιστικές πινελιές, αποσπασματική λόγω της προδοσίας της μοίρας, αν θέλετε, αλλά και λόγω του ύφους και της αφηγηματικής πρόθεσης, το πρώτο και τελευταίο που μου έρχεται να πω για Το Νότο του Βίκτορ Ερίθε, είναι αυτό που μουρμούρισα βγαίνοντας από τον κινηματογράφο όταν την πρωτοείδα: Τι παρήγορα όμορφη! Τι ωραία ταινία!» (Απόσπασμα από το κείμενο του σπουδαίου ισπανού διανοούμενου Φερνάντο Σαβατέρ, το οποίο περιλαμβάνεται στη μονογραφία «Victor Erice» που εξέδωσε το 45ο ΦΚΘ το 2004, με την ευκαιρία του αναδρομικού αφιερώματος στον ισπανό σκηνοθέτη).