Η Παλαιά Μητρόπολη Βέροιας
που ρημάζει επί χρόνια
Πέντε έργα πολιτισμού εντάχθηκαν στο ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007 – 2013 (ΕΣΠΑ), έπειτα από τις σχετικές εγκρίσεις της Γενικής Γραμματέως της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, Μαρίας Λιονή. Πρόκειται για τρία έργα αποκατάστασης κτιρίων σε Ιερές Μονές του Αγίου Όρους και για δύο έργα αποκατάστασης βυζαντινών μνημείων -κατά σύμπτωση το έργο μεγαλύτερης δαπάνης είναι η αποκατάσταση της Παλαιάς Μητρόπολης Βέροιας. Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων είναι περίπου 8 εκατομμύρια ευρώ.
Όπως τόνισε η κ. Λιονή, «τα πέντε έργα έχουν εξαιρετική σημασία, δεδομένου ότι αφενός αντιμετωπίζονται κτιριακά προβλήματα και διασώζονται μνημεία της Κιβωτού της Ορθοδοξίας, αφετέρου φροντίζουμε για τη συντήρηση και προβολή σημαντικών βυζαντινών μνημείων στη Βέροια και στα Νέα Φλογητά Χαλκιδικής. Οι παρεμβάσεις θεωρούμε πως θα δώσουν ώθηση στην επισκεψιμότητα των χώρων, αλλά κυρίως θα συμβάλουν στην προστασία και διατήρηση ιστορικών κειμηλίων, στην ανάδειξή τους και αποτελούν χρέος μας απέναντι στον πολιτισμό και την Ιστορία. Τα έργα στο σύνολό τους συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης».
Τα πέντε έργα που εντάχθηκαν στο ΕΣΠΑ είναι:
Ιερά Μονή Γρηγορίου: «Αποκατάσταση κτιριακών συνόλων Ιεράς Μονής Γρηγορίου»: προϋπολογισμού 2.822.738,00 ευρώ. Το έργο αφορά στην αποκατάσταση τριών κτιρίων στην Ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου και ειδικότερα στη συνολική αποκατάσταση της δυτικής πτέρυγας του μοναστηριού, στην αποκατάσταση υπάρχοντος κτίσματος (ψαρόσπιτου), που βρίσκεται εκτός της μονής στο λιμάνι του μοναστηριού και στην αποκατάσταση υπάρχοντος κτίσματος (Κελί Αγ. Νικολάου) με προσθήκη κτιρίου βοηθητικών χώρων. Στα τρία κτίρια προβλέπεται να εκτελεσθούν βασικές εργασίες, όπως καθαιρέσεις, αποξηλώσεις, καθαρισμός όψεων, κατασκευές λιθοδομών, τοιχοποιιών, ξυλόπηκτων τοίχων, εξωστών, στέγης, πατωμάτων, ορόφων, κουφωμάτων, κιγκλιδωμάτων, ενέματα λιθοδομών, αρμολογήματα, επιχρίσματα, χρωματισμοί και μονώσεις.
Ιερά Μονή Καρακάλου: «Αποκατάσταση εργατόσπιτου Α’ Ιεράς Μονής Καρακάλου» προϋπολογισμού 738.388,85 ευρώ. Αντικείμενο του έργου είναι η λειτουργική αποκατάσταση του κτίσματος και η προστασία και ανάδειξη των ιδιαίτερων μορφολογικών των στοιχείων. Οι επεμβάσεις στο κτίσμα δεν αλλοιώνουν το χαρακτήρα του, αλλά αποκαθιστούν τις φθορές και τα δομικά στοιχεία του κτίσματος και αναδεικνύουν εργονομικά και λειτουργικά το χώρο. Ειδικότερα προτείνεται η καθαίρεση όλων των προσθηκών και άστοχων επεμβάσεων και η αντικατάσταση τους με συμβατά υλικά ως προς την υπόλοιπη κατασκευή, έτσι ώστε να αποκατασταθεί πλήρως η λειτουργία του κελύφους και η μορφολογία του κτιρίου να επανέλθει στην αρχική της μορφή. Επίσης προτείνεται αναδιαρρύθμιση των χώρων με τη δημιουργία νέου αποθηκευτικού χώρου – κηπουρικού στη στάθμη Α’, χώρου λεβητοστασίου στη στάθμη Α’, κοιτώνων, χώρου τράπεζας, χώρων υγιεινής και εξώστη στη νότια όψη στη στάθμη Γ’.
Ιερά Μονή Βατοπεδίου: «Ολοκλήρωση συντήρησης και αποκατάστασης πύργου Τριών Ιεραρχών Ιεράς Μονής Βατοπεδίου» προϋπολογισμού 345.043,00 ευρώ. Αντικείμενο του έργου είναι η ολοκλήρωση της συντήρησης και αποκατάστασης του Πύργου των Τριών Ιεραρχών της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου, ένα μεγάλης σημασίας μνημειακό σύνολο της αθωνικής αρχιτεκτονικής, δεδομένου ότι διασώζει τμήματα της βυζαντινής οχύρωσης, 12ου αιώνα, αλλά και την πενταόροφη πτέρυγα του 1818. Οι στόχοι της παρέμβασης είναι η αντιμετώπιση των οικοδομικών προβλημάτων, η αισθητική αναβάθμιση του μνημείου στο πλαίσιο της κατά το δυνατόν αποκατάστασης του, η ανάδειξη της αρχαιολογικής αξίας του, η ένταξη σύγχρονων ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων και η λειτουργική αξιοποίηση μέσω της επαναχρησιμοποίησής του, προκειμένου να καλύπτει τις ανάγκες της μοναστικής αδελφότητας.
10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων: «Αποκατάσταση Παλαιού Κτιρίου στο Κέντρο Βυζαντινού Πολιτισμού Χαλκιδικής ‘Ιουστινιανός’ στα Νέα Φλογητά» προϋπολογισμού 670.948,00 ευρώ. Αντικείμενο του έργου είναι η αποκατάσταση του Παλαιού Κτηρίου, το οποίο ανήκει σε συγκρότημα κτηρίων που θα αποτελέσουν Κέντρο Βυζαντινού Πολιτισμού με την ονομασία Ιουστινιανός. Το Παλαιό Κτήριο, βάσει επιγραφής, χρονολογείται το 1853. Πρόκειται για ένα διώροφο κτίσμα, ορθογωνικής κάτοψης, διαστάσεων 21,90x11,85 μ. και ύψους 6,13 μ. Αυτό καλυπτόταν με δίρριχτη στέγη, η οποία όπως υποδηλώνουν οι τρίπλευρες άνω απολήξεις των τοίχων, παρουσίαζε απότμηση και στα δύο αετώματα. Το γενικό ογκομετρικό του κτηρίου συμπλήρωναν ξύλινα στέγαστρα στη νότια και δυτική όψη, των οποίων η γεωμετρία και η γενική διαστασιολόγηση προκύπτει λαμβάνοντας υπόψη τα σωζόμενα ίχνη και παλαιά φωτογραφία. Λόγω της εγκατάλειψης του συγκροτήματος, το κτήριο υπέστη τη φθορά του χρόνου και χρησιμοποιήθηκε ως πηγή οικοδομικού υλικού. Σήμερα σώζονται οι ασβεστόκτιστες τοιχοποιίες καθώς και το σύνολο σχεδόν των κουφωμάτων. Για την αποκατάσταση του Παλαιού Κτηρίου συντάχθηκε μελέτη, η οποία εγκρίθηκε από την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.
11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων: «Αποκατάσταση Παλαιάς Μητρόπολης Βέροιας» προϋπολογισμού 3.465.000,00 ευρώ. Το έργο αφορά στην ανάδειξη της Παλαιάς Μητρόπολης. Οι εργασίες περιλαμβάνουν στερέωση και αποκατάσταση του μνημείου, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου και συντήρηση του τοιχογραφικού διακόσμου. Θα επιτευχθεί έτσι η πλήρης ανάδειξη ενός κορυφαίου και σπάνιου μνημείου του 11ου αιώνα, το οποίο εντάσσεται σε άξονα ιστορικής διαδρομής, που με αφετηρία το Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας διέρχεται από δύο διατηρητέες ιστορικές περιοχές και καταλήγει στο κέντρο της σύγχρονης πόλης, δηλαδή στον αρχικό ιστορικό πυρήνα. Προκειμένου να καταστεί το μνημείο επισκέψιμο θα πραγματοποιηθεί τοποθέτηση των απαραίτητων ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων.