Εγκαινιάστηκε χθες το απόγευμα στο Βυζαντινό Μουσείο, η έκθεση του Ευρωπαϊκού προγράμματος «Coupoles et Habitats» που συνδιοργανώνει το ΤΕΕ/ΤΚΜ και εστιάζεται στη χρήση θολωτών κατασκευών για κατοίκηση στην ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Συρίας. Ακολούθησε η παρουσίαση των αποτελεσμάτων του προγράμματος από τον συντονιστή του, κοσμήτορα της Αρχιτεκτονικής Σχολής του πανεπιστημίου της Φλωρεντίας καθηγητή Saverio Mecca.
Στο πλαίσιο της έρευνας, έγινε η καταγραφή και αποτύπωση δέκα παραδοσιακών οικισμών και οικιστικών μονάδων στην ευρύτερη περιοχή Χαλέπι της Συρίας. Στο διετές πρόγραμμα συμμετείχαν, εκτός του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας, το Πολυτεχνείο της Βαλένθια εκ μέρους της Ισπανίας, η Ecole d´Avignon από τη Γαλλία, η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Μουσείων της Συρίας και από την Ελλάδα το Παράρτημα Θεσσαλονίκης της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.
Συντονιστής για τον Έλληνα εταίρο είναι ο αρχιτέκτονας της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, Βασίλης Κονιόρδος, αντιπρόεδρος του Παραρτήματος Θεσσαλονίκης της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού. Υπεύθυνος της υλοποίησης της επιστημονικής έρευνας στο πεδίο και για τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων αυτής είναι ο Καθηγητής του Τμήματος Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών κ. Κώστας Τοκμακίδης, Διευθυντής του Τομέα Γεωδαισίας και Τοπογραφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Χαιρετίζοντας την εκδήλωση ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ κ. Τάσος Κονακλίδης τόνισε ότι «στις σημερινές συνθήκες της κλιματικής αλλαγής και της οικονομικής κρίσης, η εμπειρία των παραδοσιακών τεχνιτών της περιοχής, που με απλά μέσα και υλικά πέτυχαν να δημιουργήσουν κατασκευές προσαρμοσμένες στο φυσικό περιβάλλον, αλλά και υψηλής αισθητικής, είναι εξαιρετικά επίκαιρη και πολύτιμη. Το οικιστικό φαινόμενο των θόλων και οι τεχνικές τους, αξίζει να μελετηθούν συστηματικά και να εμπνεύσουν σύγχρονες εφαρμογές».
Χαιρετισμό απεύθυναν ο πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Αρχιτεκτονικών Θεμάτων του ΤΕΕ/ΤΚΜ κ. Θανάσης Παπάς, ο κ. Κονιόρδος, ο κ. Τοκμακίδης, η διευθύντρια του Ιταλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης κ. Maria Rosa Girace, ενώ γραπτό χαιρετισμό απέστειλε η Πρεσβεία της Συρίας στην Ελλάδα.
Όπως έγινε γνωστό, οι κάτοικοι των συγκεκριμένων χωριών με τις θολωτές κατασκευές δεν μένουν μόνιμα εκεί καθώς πρόκειται για νομάδες. Στην ουσία, «ξεχειμωνιάζουν» σε αυτά τα σπίτια, την συντήρηση των οποίων έχουν αναλάβει οι γυναίκες καθώς οι σύζυγοί τους προσέχουν το ζωικό κεφάλαιο της οικογένειας. Οι χωρικοί θεωρούν ως μεγαλύτερο εχθρό αυτών των θολωτών κατασκευών το χιόνι, καθώς έχει την ιδιότητα να «κάθεται» στον θόλο και να λιώνει σιγά σιγά προκαλώντας σημαντικές φθορές.
Στα αποτελέσματα του Ευρωπαϊκού προγράμματος, το οποίο ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2009 και πρωτοπαρουσιάστηκε τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου στο Χαλέπι της Συρίας, αναφέρθηκε ο κ. Mecca. «Αυτές οι κατασκευές διατηρούνται από το 7.000 π.Χ. Πρόκειται για μία παραδοσιακή αρχιτεκτονική, η οποία προκύπτει από την ασάφεια και την αβεβαιότητα. Ιδιαίτερο στοιχείο της είναι τα λίγα εκατοστά βροχής που καθορίζουν τη ζωή και την επιβίωση των κατοίκων. Άλλωστε, οι περισσότεροι οικισμοί έχουν γίνει κοντά σε ποτάμι. Είναι μία τεχνική που αν δεν κάνουμε προσπάθειες να διατηρηθεί, τότε θα χαθεί», τόνισε.
Σύμφωνα με τον ιταλό κοσμήτορα, οι Σύριοι τεχνίτες έχουν στη διάθεσή τους περιορισμένα υλικά, όπως: χώμα, νερό και λίγες πέτρες επεξεργασμένες από την εποχή του Βυζαντίου. Εντύπωση προκάλεσε ότι οι κατασκευές έγιναν χωρίς σκαλωσιές και ότι ο τεχνίτης πατά στο προηγούμενο στρώμα προκειμένου να κατασκευάσει το επόμενο και σιγά σιγά να ανέβει στη κορυφή δημιουργώντας έναν θόλο. «Κτίσματα με παρόμοια αρχιτεκτονική δομή έχουν εντοπιστεί στη Νότια Ιταλία, την Κρήτη και τη Σαντορίνη. Αποδεικνύεται ότι οι λαοί της Μεσογείου έχουν κοινή πολιτισμική κληρονομιά», υπογράμμισε. Σύμφωνα με τον ίδιο, «βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι που πρέπει να επιλέξουμε άλλες μορφές ενέργειας. Να μάθουμε και να γνωρίσουμε προηγούμενες τεχνικές που ακολουθήθηκαν κατά τη διάρκεια των αιώνων δείχνοντας μεγαλύτερο σεβασμό στο περιβάλλον. Δεν λέω ότι θα πρέπει να επιστρέψουμε σε τέτοια πρότυπα ζωής, αλλά μπορούμε να αντλήσουμε στοιχεία».
Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα τόνισαν ότι κύριος στόχος τους ήταν να συγκεντρώσουν επαρκές υλικό, το οποίο παραχωρήθηκε στη συριακή κυβέρνηση για να ζητήσει την ανακήρυξη από την UNESCO των θολωτών αυτών κατασκευών σε μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Να σημειωθεί ότι η έκθεση θα ολοκληρωθεί στις 31 Μαϊου. Συνδιοργανώνεται από το ΤΕΕ/ΤΚΜ, το τοπικό παράρτημα της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, το Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών του ΑΠΘ και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού. Στη συνέχεια, θα παρουσιαστεί στη Φλωρεντία, τη Βαλένθια, την Αβινιόν, τη Λιέγη και το Παρίσι.

Η φωτογραφία είναι του Νώντα Στυλιανίδη, από το photoreportage.gr