Το 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ρίχνει φως στο έργο του ιρλανδού κινηματογραφιστή Μαρκ Κάζινς, ενός αυθεντικού, παθιασμένου σινεφίλ. Ο πολυσχιδής Κάζινς, γεννημένος το 1965 στο Μπέλφαστ, σκηνοθέτης, συγγραφέας, κριτικός κινηματογράφου και προγραμματιστής φεστιβάλ, υπήρξε διευθυντής του Φεστιβάλ Εδιμβούργου, καθώς και παρουσιαστής δημοφιλών κινηματογραφικών εκπομπών του BBC2. Στο σημαντικό συγγραφικό έργο του ξεχωρίζει το βιβλίο του «The Story of Film», στο οποίο βασίστηκε το ντοκιμαντέρ διάρκειας 15 ωρών «Η Οδύσσεια του κινηματογράφου», που υπέγραψε σκηνοθετικά ο ίδιος το 2011.

Μέσα από τις ταινίες του ο Κάζινς εξερευνά τι σημαίνει σινεμά, με ευαισθησία, χιούμορ, λυρισμό και διάθεση για πειραματισμούς χωρίς να προσκολλάται στην ακαδημαϊκή πλευρά του. Ανακαλύπτει τον κόσμο με σχεδόν παιδικό ενθουσιασμό επιχειρώντας σε κάθε του βήμα να συνδέσει τους ανθρώπους με το σινεμά. Τα ντοκιμαντέρ του περιέχουν έντονα αυτοαναφορικά στοιχεία.

Σήμερα Παρασκευή, στο πρόγραμμα του φεστιβάλ υπάρχουν δύο ταινίες του σπουδαίου αυτού δημιουργού: Στις 2 το μεσημέρι, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, προβάλλεται ένας υμνος στην παιδική φαντασία και τη μαγεία του σινεμά με τίτλο «Η πρώτη ταινία». Ο Κάζινς χρίζει πρωταγωνιστές του τα παιδιά που ζουν σε ένα κουρδικό χωριό του Ιράκ: στήνει για χάρη τους ένα υπαίθριο σινεμά και προβάλλει ταινίες, ενώ επίσης τους δίνει κάμερες για να γυρίσουν τα δικά τους φιλμ, αποκαλύπτοντας πώς η δύναμη του σινεμά εμπνέει, δίνει ζωή και θεραπεύει πληγές.

Επίσης, στις 6 το απόγευμα, στο Ολύμπιον, οι σινεφίλ θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν το ντοκιμαντέρ «Είμαι το Μπέλφαστ». Πρόκειται για έναν ποιητικό φόρο τιμής στη γενέτειρα του Κάζινς -με την υπογραφή του καταξιωμένου διευθυντή φωτογραφίας Κρίστοφερ Ντόιλ- που συλλαμβάνει την ψυχή του Μπέλφαστ: την καθημερινότητα των ανθρώπων του, την τραγωδία που το στοιχειώνει, αλλά και την ελπίδα ότι κάτι καλύτερο θα έρθει.

Απ' το πλήθος των υπόλοιπων σημερινών προβολών ξεχωρίζουμε επίσης το ντοκιμαντέρ «33.333 - Η Οδύσσεια του Νίκου Καζαντζάκη» του Μένιου Καραγιάννη (αίθ. Τώνια Μαρκετάκη, 15.30): Ο Νίκος Καζαντζάκης είναι παγκοσμίως γνωστός για τα μυθιστορήματά του. Λίγοι όμως γνωρίζουν, και ακόμη λιγότεροι έχουν διαβάσει την Οδύσσεια, ένα επικό ποίημα 33.333 στίχων, το πιο σπουδαίο, κατά τον ίδιο, έργο του. Στη Σουηδία, ένας άντρας 102 ετών, μαθαίνει ελληνικά και μεταφράζει την Οδύσσεια. Το ντοκιμαντέρ ταξιδεύει στη Σουηδία, στην Αμερική, στην Κρήτη, στην Αθήνα, στην Τήνο. Είναι ένα ταξίδι αναζήτησης, τόσο στις πτυχές του άγνωστου αυτού έργου, όσο και στην προσωπικότητα του συγγραφέα. H Οδύσσεια συγκινεί, θυμώνει, προβληματίζει. Φιλοσοφικές, φιλολογικές, υπαρξιακές και ψυχολογικές προσεγγίσεις επιχειρούν να φωτίσουν ένα έργο που, αν διαβαστεί προσεκτικά, μπορεί να αλλάξει την ψυχή του αναγνώστη.

Με μια βίαιη και αιματηρή σελίδα του εργατικού κινήματος των ΗΠΑ ασχολείται ο Λεωνίδας Βαρδαρός στο ντοκιμαντέρ του «LUDLOW, Οι Έλληνες στους πολέμους του άνθρακα» (αίθ. Παύλος Ζάννας, 20.45). Σε αυτήν τη μετωπική σύγκρουση μεταξύ του Ρόκφελερ και του συνδικάτου των ανθρακωρύχων, σημαντικό ρόλο έπαιξαν 500 Έλληνες που αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του αντάρτικου στρατού που έφτιαξε το συνδικάτο για να εκδικηθεί τη Σφαγή του Λάντλοου – τις δολοφονίες 20 γυναικόπαιδων και του ηγέτη των Ελλήνων Λούι Τίκα στις 20 Απριλίου του 1914. Το ντοκιμαντέρ αφηγείται την άγνωστη ιστορία αυτής της σύγκρουσης, φωτίζοντας τον ιδιαίτερο ρόλο των Ελλήνων, μέσα από μαρτυρίες απογόνων τους στο Κολοράντο, συνεντεύξεις με Αμερικανούς και Ελληνοαμερικανούς ιστορικούς και σπάνιο αρχειακό υλικό .

Τέλος, το ντοκιμαντέρ «Κάτω από την ελιά» της Σταυρούλας Τόσκα (αίθ. Παύλος Ζάννας, 18.30) βασίζεται στα μυστικά ημερολόγια που βρέθηκαν θαμμένα κάτω από μία ελιά στο νησί Τρίκερι, το οποίο υπήρξε στρατόπεδο συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου. Τα ημερολόγια, τα οποία έμειναν θαμμένα σχεδόν για τρεις δεκαετίες, διηγούνται τις απίστευτες ιστορίες των γυναικών που εξορίστηκαν στα στρατόπεδα, λένε την αλήθεια για την εμπλοκή της αμερικανικής και της βρετανικής κυβέρνησης και χαράσσουν μία γραμμή που συνδέει το παρελθόν με το παρόν. Η σκηνοθέτρια ταξιδεύει από τη Νέα Υόρκη στην Ελλάδα προκειμένου να ρίξει φως σε ένα κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας που δεν είναι και τόσο γνωστό στον κόσμο και στην πορεία ανακαλύπτει ένα οικογενειακό μυστικό που την κλονίζει συθέμελα.