Η Σινασός την οποίαν και επισκεφτηκαμε σημερα ήταν μία μικρή κωμόπολη στα βάθη της Ανατολής, ένα από τα 4-5 σχεδόν αμιγώς ελληνόφωνα χωριά της Καππαδοκίας. Λέγεται ότι το όνομα της προέρχεται από το σημιτικό σιν που σημαίνει ήλιος και την κατάληξη άσσος, όπως Αλικαρνασσός, Παρνασσός, άρα Σινασός σημαίνει Ηλιούπολη. Η παλαιότερη αναφορά για τη Σινασό βρίσκεται σ’ ένα οθωμανικό κατάστιχο του 1476. Τη διοίκηση της κοινότητας ασκούσε η Δημογεροντία. Υπήρχε δηλαδή ένα είδος αυτονομίας. Η ελληνική παιδεία στη Σινασό ήταν πολύ ανεπτυγμένη. Το 1821 ο πατριάρχης Γρηγόριος ο 5ος ίδρυσε οκτατάξιο Ελληνικό σχολείο. Στη Σινασό μιλούσαν άπταιστα την ελληνική γλώσσα (σε αντίθεση με το γειτονικό Προκόπι, όπου οι Χριστιανοί ήταν τουρκόφωνοι), όπως ακριβώς και στην Ελλάδα, μάθαιναν την Τουρκική ως δεύτερη γλώσσα, η δε εκπαίδευση ήταν δωρεάν και υποχρεωτική για όλους.
Στη Σινασό υπήρχαν δύο εκκλησίες, η μία των Παμμέγιστων Ταξιαρχών και η άλλη των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου λαξευμένο στη βάση ενός βράχου και περίπου 40 παρεκκλήσια. Σήμερα υπάρχει ανέπαφος μόνο ο ναός των Αγίων Κων/νου και Ελένης.

Οι Σινασίτες ήταν αγρότες και έμποροι. Περίφημα είναι τα αρχοντικά της Σινασού, με πλούσιο εσωτερικό και εξωτερικό διάκοσμο, σκαλίσματα, μαιάνδρους και τοιχογραφίες. 'Ενα τμήμα των σπιτιών ήταν λαξευμένο στο μαλακό βράχο και το υπόλοιπο ήταν κτιστό. Από αυτά, 95 έχουν κριθεί διατηρητέα από το τουρκικό κράτος, ενώ ολόκληρος ο οικισμός χαρακτηρίσθηκε ιστορικός και τμήμα της παγκόσμιας κληρονομιάς από την UNESCO. Ο Ελβετός ιστορικός Ανρύ Γκρεγκουάρ χαρακτήρησε τη Σινασό "εστία ελληνικής αναγέννησης στην Καππαδοκία".

Ο πληθυσμός της πριν από την Ανταλλαγή των πληθυσμών το 1924 ανερχόταν σε περίπου 3000 Έλληνες και 500 Τούρκους. Υπήρξε «κάρφος εις τούς οφθαλμούς των Τούρκων», γι’ αυτό και εξαφάνισαν εντελώς το όνομά της και το αντικατέστησαν με το όνομα Μουσταφάπασά και πήρε από κάποιο στρατιωτικό Μουσταφά πασά,γιατί έφερε νερό στο χωριό με υδραγωγείο.

Οι πρόσφυγες από τη Σινασό εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη και οι περισσότεροι ίδρυσαν τη Νέα Σινασό στην Εύβοια. Είναι οικισμός που ανήκει στο Δήμο Ιστιαίας, έχει 611 κατοίκους. Είναι κτισμένη πάνω σε δύο λόφους, ήταν τσιφλίκι της οικογενείας Πετσάλη και το 1925 απαλλοτριώθηκε για να δοθεί στους πρόσφυγες.
Ο σύλλογος «ΣΙΝΑΣΟΣ» Αττικής εδρεύει στον Πειραιά, οδός Αλιπέδου 27-29.
Ακόμη κι αν σας κούρασα, αξίζει να συνεχίσετε. Αξίζει να μάθετε κάτι παραπάνω για μια ανεπανάληπτη εστία ελληνισμού που κράτησε τον εθνικό της χαρακτήρα για πολλούς αιώνες. Σήμερα με καμάρι οι Τούρκοι επιδεικνύουν στους ξένους μια ανακαινισμένη ελληνική συνοικία.