festival_ntokimanter_16_818727_STIGMIOTYPA_17-03-2014.jpg

Του ΠΑΝΟΥ ΜΑΝΔΑΤΖΗ

Ζητήματα δημοκρατίας και ελευθερίας, η μετανάστευση, μια καλλιτεχνική, πολυεθνική ματιά στην Κρήτη καθώς και μια τρυφερή προσέγγιση της τρίτης ηλικίας συνυπάρχουν στο πρόγραμμα της σημερινής, έκτης ημέρας του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Με το κλείσιμο της ΕΡΤ, πέρυσι το καλοκαίρι, ασχολείται ο Γιώργος Αυγερόπουλος στο ντοκιμαντέρ του “Το χαμένο σήμα της δημοκρατίας” (Ολύμπιον, 17.45). Ήταν κάτι πρωτοφανές στα παγκόσμια χρονικά: Πουθενά και ποτέ σε ευνομούμενες δημοκρατικές κοινωνίες δεν σίγησε η δημόσια ραδιοτηλεόραση μιας χώρας, και ειδικά με τέτοιον τρόπο. Μέσα σε πέντε ώρες, το βράδυ της 11ης Ιουνίου του 2013, η ελληνική κυβέρνηση κατέβασε τους διακόπτες της ΕΡΤ, του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα, που λειτουργούσε αδιάλειπτα τα τελευταία 75 χρόνια. Το τηλεοπτικό και το ραδιοφωνικό της σήμα κατέρρευσε, ρίχνοντας μαύρο στις οθόνες και βόμβο στα FM. Το κλείσιμο της ΕΡΤ ήταν μια άνευ προηγουμένου πολιτική πράξη, που σόκαρε τους Έλληνες, φέρνοντας στη μνήμη τους στιγμές από τη σκοτεινή περίοδο της δικτατορίας. Προκάλεσε επίσης σφοδρή διεθνή κατακραυγή απ’ όλο τον πλανήτη.

Εξίσου επίκαιρο είναι το ντοκιμαντέρ “Τσαπουλτζού: Φωνές από το Γκεζί” των Μπενεντέτα Αρτζεντιέρι, Κλάουντιο Καζάτσα, Κάρλο Πρεβόστι (φωτογραφία κάτω), Ντούτσο Σέρβι, Στέφανο Ζόγια (“Σταύρος Τορνές, 18.00), με τις μνήμες από τα όσα συνέβησαν στο παρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης να είναι ακόμη νωπές, ενώ η κοινωνική αναταραχή δεν λέει να σταματήσει στη γειτονική χώρα. Συμφωνα με τους πέντε δημιουργούς του ντοκιμαντέρ, πρόκειται για “ένα στιγμιότυπο απ' ό,τι είδαμε κι απ' ό,τι μας είπαν στην Κωνσταντινούπολη. Συγκεντρώσαμε φωνές φοιτητών, δικηγόρων, αρχιτεκτόνων, δημοσιογράφων, ακτιβιστών, νέων και ηλικιωμένων, πλούσιων και φτωχών. Κάποιοι απ' αυτούς ήταν θυμωμένοι, άλλοι ήταν χαρούμενοι, μερικοί θαρραλέοι ή φοβισμένοι. Ξεκινήσαμε με την ειρηνική κατάληψη του πάρκου Γκεζί. Ακολούθησε η βίαιη καταπίεση, η κρατική καταστολή· η έκπληξη των διαδηλωτών μπροστά στην τόση βιαιότητα και η σιωπηλή τους αντίδραση· η Πλατεία Ταξίμ και οι χιλιάδες κόσμου που συνέρρευσαν σ' αυτήν. Προσπαθήσαμε να δείξουμε την ποικιλομορφία των διαδηλωτών, που αν και διαφέρουν ο ένας από τον άλλο, βρίσκονται ενωμένοι σε μια απρόσμενη συμμαχία ενάντια στην κατάχρηση εξουσίας”.

prevosti_festival_ntokimanter_16_819075_PROBOLH_THS_TANIAS_TSAPOYLTZOY_FONES_APO_TO_GKEZI_18-03-2014.jpg

Η “Επιστροφή στη Χομς” του Ταλάλ Ντέρκι (Ολύμπιον, 20.30) μας μεταφέρει στη Συρία, στην πόλη Χομς, η οποία καθημερινά, ακόμη και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, μετρά νεκρούς σε μια ένοπλη σύρραξη που δεν δείχνει να έχει τέλος. Γυρισμένη στη διάρκεια τριών ετών στη Χομς η ταινία παρακολουθεί δύο ιδιαίτερες περιπτώσεις νεαρών Σύρων από την εποχή που ονειρεύονται την ελευθερία και δηλώνουν ειρηνιστές, μέχρι την ώρα που οι επιλογές τους αναγκαστικά θα αλλάξουν. Ο Μπασέτ, ο 19χρονος τερματοφύλακας της εθνικής ομάδας, γίνεται πρώτα ηγετική μορφή στις διαδηλώσεις κατά του καθεστώτος Ασάντ, στη συνέχεια ίνδαλμα ως ερμηνευτής επαναστατικών τραγουδιών και αργότερα αρχηγός της πολιτοφυλακής. Ο Οσάμα, 24χρονος ακτιβιστής δημοσιογράφος και κυνικός ειρηνιστής, καταλήγει να συλληφθεί από την Ασφάλεια. Η ιστορία μιας πόλης για την οποία ο υπόλοιπος κόσμος έχει ακούσει πολλά, αλλά δεν την πλησίασε ποτέ. Ένα σύγχρονο έπος για τους νέους που ζουν τον πόλεμο και για τις αναπόδραστες επιλογές.

Από τη Μέση Ανατολή στη Θεσσαλονίκη, ονειρευόμενοι τη δημοκρατία. Αυτό είναι το απελπισμένο ταξίδι, στο ντοκιμαντέρ “Τα όνειρα της δημοκρατίας” του Μορτέζα Τζαφαρί (“Φρίντα Λιάππα”, 13.30), επτά Ιρανών που φεύγουν από την πατρίδα τους και ξεκινούν ένα ταξίδι ζωής. Η Ευρώπη μπορεί να τους παράσχει μια διαφορετική ζωή και ανθρώπινα δικαιώματα. Υποχρεωτική στάση καθ’ οδόν: η Ελλάδα. Εδώ γνωρίζονται, φυλακίζονται και συνειδητοποιούν ότι η δημοκρατία δεν είναι αυτό που φαντάζονταν.

Νοτιότερα της Θεσσαλονίκης, στην Κρήτη, εστιάζει το ντοκιμαντέρ “Cretativity” του Μανόλη Κριτσωτάκη (“Τώνια Μαρκετάκη”, 22.30). Έξι καλλιτέχνες από έξι διαφορετικές χώρες και έξι διαφορετικά πεδία της τέχνης μάς εξηγούν γιατί έχουν επιλέξει να ζουν και να δουλεύουν στην Κρήτη, αλλά και τους λόγους που τους κρατάνε ακόμη εκεί, ενώ έχουν την επιλογή να επιστρέψουν σε χώρες που δεν αντιμετωπίζουν ανάλογα οικονομικά προβλήματα με την Ελλάδα

Τέλος, “Οι αισιόδοξες” -στο συγκινητικό αλλά και ταυτόχρονα αστείο ντοκιμαντέρ της Γκούνχιλντ Βέστχαγκεν Μάγκνορ (“Φρίντα Λιάππα”, 18.00)- είναι οι κυρίες ηλικίας 66 έως 98 που αγωνίζονται σε μια ασυνήθιστη ομάδα βόλεϊ της πόλης Χάμαρ της Νορβηγίας. Προπονούνται μια φορά την εβδομάδα εδώ και σαράντα χρόνια αλλά δεν έχουν παίξει ούτε ένα παιχνίδι την τελευταία τριακονταετία! Τώρα που το πήραν επιτέλους απόφαση, δεν βρίσκουν αντίπαλο!