Εδώ και 90 χρόνια διατηρείται η «εξέγερση» των μοναχών της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου, του Αγίου Όρους. Από την προσπάθεια επιβολής του Γρηγοριανού Ημερολογίου, ως την κόντρα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, λόγω του ότι «συμπροσεύχεται» με τον Πάπα...


Στον σημερινό «Αγγελιοφόρο της Κυριακής», στο ρεπορτάζ του, ο Βασίλης Κυριακούλης θυμίζει τις πιο σημαντικές στιγμές του αγώνα:

Το 1928 στον Αγιον Ορος μετέβη εξαρχία με εντολή του Πατριάρχη Βασιλείου για το θέμα του νέου ημερολογίου και των ζηλωτών αλλά η ιερά κοινότητα αρνήθηκε το διάλογο. Μάλιστα, τότε ο Πατριάρχης είχε τιμωρήσει και τους 20 αντιπροσώπους των μονών του Αγίου Ορους.

Ήταν τότε που, οργισμένο πλήθος, επιτίθεται στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χρυσόστομο και του κόβει τα γένια με ψαλίδι που χρησιμοποιείται στην... κουρά προβάτων!

Στις 5 Ιανουαρίου 1964 οι δύο προκαθήμενοι Αθηναγόρας και Παύλος ΣΤ΄συναντήθηκαν στο Ορος των Ελαιών στα Ιεροσόλυμα και αντάλλαξαν τον ασπασμό της αγάπης και της ειρήνης. Στο κοινό ανακοινωθέν ( 6.1.1964) η συνάντηση χαρακτηρίζεται ως εκδήλωση αμοιβαίας αδελφοσύνης και γεγονός μεγάλης σημασίας , που μπορεί να αποτελέσει «το σημείο και το προανάκρουσμα των μελλόντων γενέσθαι προς δόξαν Θεού και φωτισμόν συμπάσης ανθρωπότητος». 

Η συνάντηση οδηγεί στην επίσημη άρση των αναθεμάτων που έγινε στις 7 Δεκεμβρίου 1965 στο Φανάρι και στο Βατικανό, όπου αναγνώστηκε κοινή δήλωση του Αθηναγόρα και του Παύλου ΣΤ΄ και ακολουθεί η επίσκεψη του Πάπα Παύλου ΣΤ’ στο Φανάρι στις 25 Ιουλίου 1967. Πολλοί μοναχοί στο Αγιον Ορος αντιδρούν και λαμβάνεται η επόφαση να μη μνημονεύεται το όνομα του Οικουμενικού Πατριάρχη.

Πανό και μαύρες σημαίες

Νέα επίσκεψη εξαρχίας, στο Περιβόλι της Παναγιάς, έγινε και το 1947 χωρίς ωστόσο και τότε να λυθεί το θέμα με τους ζηλωτές μοναχούς. Τότε οι μοναχοί ανάρτησαν πανό που έγραφε «Ορθοδοξία ή Θάνατος», στην πύλη της Ιεράς Μονής.  

Το Μάρτιο του 1974. Στην Ιερά Κοινότητα του Αγίου Ορους φτάνει η απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη Δημητρίου με την οποία καθαιρούνται τόσο ο τότε ηγούμενος της Μονής Εσφιγμένου, Αθανάσιος, όσο και ο ηγούμενος της Μονής Ξενοφώντος, Ευδόκιμος. Με την ίδια απόφαση στην οποία αναφέρονται εκκλησιαστικά παραπτώματα επιβάλλονται ποινές και σε άλλους περίπου 40 μοναχούς, ενώ σημειώνεται ότι «η Μονή Εσφιγμένου κατέστη εστία ζηλωτών». 

Όπως αναφέρεται σε δημοσιεύματα της εποχής, οι ζηλωτές μοναχοί στο Αγιον Ορος ξεπερνούν τους 200 σε σύνολο περίπου 800 και οι περισσότεροι «αντάρτες» βρίσκονται στις Μονές Εσφιγμένου, Ξενοφώντος, Γρηγορίου, Σίμωνος Πέτρας, Διονυσίου, Αγίου Παύλου. Ο ηγούμενος της Μονής Ξενοφώντος, ο οποίος επίσης τιμωρείται με απομάκρυνση από το μοναστήρι, στις δηλώσεις του είναι κατηγορηματικός: «Στα πνευματικά ζητήματα δε χωρά μετάνοια». Η Μονή Εσφιγμένου παραμένει αποκλεισμένη από τηλεγραφήματα, τηλέφωνο, αλληλογραφία, εφημερίδες και επισκέψεις. Η απόφαση δικαιολογείται με το επιχείρημα ότι «δεν πρέπει να γνωρίζουν τι γίνεται έξω, ώστε να αποφασίσουν ανεπηρέαστοι και να πειθαρχήσουν στο πατριαρχικό γράμμα».

Λίγες ημέρες μετά τον αποκλεισμό της Μονής Εσφιγμένου αναλαμβάνει πρωτοβουλία ο μητροπολίτης Φλωρίνης, Αυγουστίνος Καντιώτης, και με επιστολή του προς το Πατριαρχείο κάνει έκκληση, ώστε να ξεκινήσει «προσπάθεια κατευνασμού των πνευμάτων». Η κρίση εκτονώνεται λίγους μήνες αργότερα και το «πρόβλημα» με τους Εσφιγμενίτες ζηλωτές μοναχούς «σκεπάζεται» προσωρινά.

Η κόντρα με τον Βαρθολομαίο

Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στα τέλη του 2002 να κηρύξει σχισματικούς τους Εσφιγμενίτες μοναχούς πυροδότησε νέες αντιπαραθέσεις και άνοιξε ένα νέο κύκλο βίαιων επεισοδίων στον «πόλεμο» που έχει ανοίξει στο Αγιον Ορος με επίκεντρο τους ζηλωτές μοναχούς που αρνούνται να εγκαταλείψουν το Περιβόλι της Παναγίας. Η Ιερή Κοινότητα του Αγίου Ορους με απόφασή της κηρύσσει τη διάλυση της αδελφότητας και διατάζει την απέλαση των μοναχών «εξασκούντων προπαγάνδαν και προσηλυτισμόν και συγκροτούντων την ως άνω ιδιαιτέραν αδελφότητα σχισματικών», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στη συγκεκριμένη απόφαση.

Στα τέλη του Ιανουαρίου 2003, λήγει η προθεσμία που δίνει η Ιερή Κοινότητα του Αγίου Ορους στους ζηλωτές μοναχούς να εγκαταλείψουν το Περιβόλι της Παναγίας.

Στις αρχές Φεβρουαρίου 2003 στην Ουρανούπολη συγκεντρώνονται πάνω από 3.000 πιστοί στη συντριπτική τους πλειοψηφία Γνήσιοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί διαμαρτυρόμενοι για την απέλαση των ζηλωτών από το Αγιον Ορος. Η κρίση εκτονώνεται λίγες ημέρες αργότερα και τα μέτρα σε βάρος των ζηλωτών αρχίζουν να «χαλαρώνουν» λίγους μήνες μετά.

Το 2005 η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Ορους με την υπ'αριθμ. 1440/2005 απόφασή της ορίζει νέα αδελφότητα της Μονής Εσφιγμένου ως νόμιμη με ηγούμενο τον Αρχιμανδρίτη Χρυσόστομο. 

Το Νοέμβριο του 2005 συνεργείο εργατών προσπαθεί να επισκευάσει, με εντολή της νέας συνοδείας, το ισόγειο του κελιού. Οι ζηλωτές μοναχοί αντιδρούν και ο αντιπρόσωπος της νέας αδελφότητας καταγγέλλει ότι ξυλοκοπήθηκε από ζηλωτές μοναχούς. Εκείνοι τον καταγγέλλουν ότι διέρρηξε με... βαριοπούλα την πόρτα του ισογείου για να μπορέσει το συνεργείο των εργατών να μπει και τραυμάτισε τρεις ζηλωτές μοναχούς ελαφρά.

Τον Οκτώβριο του 2006, το Άγιον Όρος επισκέπτεται ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Παρουσία του γίνεται η θεμελίωση του αντιπροσωπείου που στεγάζει τη νέα ολιγομελή συνοδεία η οποία απολαμβάνει τα προνόμια της μονής. «Ουδείς ημπορεί να είναι ανεπίσκοπος. Η αρχή αυτή ισχύει διά πάντας τους ορθοδόξους ανεξαιρέτως. Πας διαφέρως προσβεύων και φρονών δεν ευρίσκεται εντός της Εκκλησίας, όταν μάλιστα ο τελευταίος έχει υποσχεθεί διά φρικτόν όρκον ταπείνωση και υπακοή», είπε τότε ο Πατριάρχης, καλώντας «τους εξ' υπερβάλοντα ζήλο πλανηθέντας αδελφούς να επανέλθουν - τηρουμένων των εκκλησιαστικών αναλογιών - εις την κανονικήν μάνδρα για να τύχουν σωτηρίας». Κατέληξε δε λέγοντας πως «τους αναμένει η Εκκλησία και η στοργική αγκάλη του Αγίου Όρους».

Η κόντρα με το... ΕΣΠΑ

Έτσι φθάνουμε στο καλοκαίρι του 2013, όπου συνεργείο εργατών προσπαθεί να μπει στο κονάκι της Ιεράς Μονής στις Καρυές, όπου εγκαταβιούν ζηλωτές μοναχοί, για εργασίες στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Οι ζηλωτές αντιδρούν και φθάνουμε στο σημείο οι απ΄ έξω να προσπαθούν, με μικρό εκσκαφέα να ρίξουν την πόρτα του αντιπροσωπείου και οι από μέσα να πετούν αντικείμενα. Ένα από αυτά, μια μολότοφ...