martis-1Της ΜΑΝΟΥΕΛΛΑΣ – ΑΝΘΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ*

Πρώτη του Μάρτη και τα παιδάκια τρέχουν με άσπρες και κόκκινες κλωστές στη μητέρα τους για να τους φορέσει το γνωστό σε μικρούς και μεγάλους Μαρτιάτικο  βραχιολάκι. >>>

Σύμφωνα με την επικρατέστερη λαϊκή παράδοση προστατεύει τα πρόσωπα να μην καούν από τον πρώτο ήλιο της άνοιξης.
Παλαιότερα όμως ο συμβολισμός αυτός είχε μια βαθύτερη και πιο ουσιώδη έννοια. Ειδικότερα για τους ανθρώπους των αγροτικών περιοχών οπου υπήρχε η προσδοκία για έναν ζεστό Μάρτιο, χωρίς όμως ξαφνικές κακοκαιρίες, γεγονός που θα σήμαινε ικανοποιητική ανθοφορία και βλάστηση συνεπώς άριστες προυποθέσεις για μια καλή σοδιά που θα εξασφάλιζε καλύτερη ποιότητα ζωής στις οικογένειές τους.  Εκτός λοιπόν από τους ανθρώπους, σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την ασπροκόκκινη κλωστή στα κλαδιά των δένδρων για να χαρίσουν ανθοφορία. Έλεγαν οι παλιοί  ότι τον Μάρτιο πέφτει ένα κάρβουνο από τον ουρανό στη γη και έτσι αρχίζει να ζεσταίνεται η ατμόσφαιρα και να ανθίζουν τα δέντρα.
Το βραχιολάκι του Μάρτη φτιαχνόταν την τελευταία μέρα του Φεβρουαρίου και φοριόταν από την 1η Μαρτίου έως και τα τέλη του μήνα. Το έβγαζαν και το άφηναν πάνω στις τριανταφυλλιές όταν έβλεπαν το πρώτο χελιδόνι, για να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους  ενώ άλλοι το τοποθετούσαν κάτω από μια πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα έβρισκαν δίπλα της ένα σκουλήκι, σήμαινε ότι η υπόλοιπη χρονιά θα ήταν πολύ καλή και παραγωγική.
Το έθιμο του Μάρτη γιορτάζεται ίδιο και απαράλλαχτο στα Σκόπια με την ονομασία «Μάρτινκα» και στην Αλβανία ως «Βερόρε». Οι κάτοικοι των δυο γειτονικών μας χωρών φορούν βραχιόλια από κόκκινη και άσπρη κλωστή για να μην τους «πιάσει» ο ήλιος. Άλλοι πάλι, δένουν τον «Μάρτη» σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία.  
Τηρώντας παραδόσεις και έθιμα αιώνων, οι Βούλγαροι, την πρώτη ημέρα του Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που αποκαλούνται «Μαρτενίτσα». Σε ορισμένες περιοχές της Βουλγαρίας, οι κάτοικοι τοποθετούν έξω από τα σπίτια τους ένα κομμάτι κόκκινου υφάσματος για να μην τους «κάψει η γιαγιά Μάρτα» (Μπάμπα Μάρτα, στα βουλγαρικά), που είναι η θηλυκή προσωποποίηση του μήνα Μάρτη. Η «Μαρτενίτσα» λειτουργεί στη συνείδηση του βουλγαρικού λαού ως φυλαχτό, το οποίο μάλιστα είθισται να προσφέρεται ως δώρο μεταξύ των μελών της οικογένειας, συνοδευόμενο από ευχές για υγεία και ευημερία.
Το ασπροκόκκινο στολίδι της 1ης του Μάρτη φέρει στα ρουμανικά την ονομασία «Μαρτιζόρ». Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει την αγάπη για το ωραίο και η άσπρη την αγνότητα του φυτού χιονόφιλος, που ανθίζει τον Μάρτιο και είναι στενά συνδεδεμένο με αρκετά έθιμα και παραδόσεις της Ρουμανίας.
Στη χώρα μας φαίνεται πλέον πως αυτό το έθιμο, όπως και πολλά άλλα, έχει αρχίσει να φθίνει  καθώς σήμερα οι μητέρες δεν βάζουν συχνά στα παιδιά τους αυτό το βραχιολάκι, προτιμώντας άλλα, συνήθως πολύχρωμα και χρυσά. Το έθιμο που κάποτε συμβόλιζε τη γονιμότητα, τη χαρά της καρποφορίας, την αγάπη, την παραγωγικότητα, την ευημερία, σήμερα έχει γίνει πλέον η μόδα του Μαρτίου και το στολίδι μικρών και μεγάλων. Πάντοτε οι εποχές αλλάζουν και μαζί με αυτές και οι συνήθειες-ανάγκες των ανθρώπων… Προς το καλύτερο ή το χειρότερο..θα φανεί στο χειροκρότημα !


* H Μανουέλλα – Ανθή Παπαδημητρίου είναι Τεχνολόγος  Γεωπόνος  Μsc