ΑΡΘΡΟ- ΑΠΟΨΗ του Βαγγέλη Αντωνιάδη.


Aποκλειστικές οικονομικές ζώνες και εθνική κυριαρχία 

Εδώ και καιρό η συζήτηση για τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες, την γεωπολιτική τους διάσταση και τις δυνατότητες εκμετάλλευσης τους από την Ελλάδα κυριάρχησε στον δημόσιο διάλογο.
Όμως οι ΑΟΖ δεν αποτελούν νεοεισερχόμενη έννοια για τις διεθνείς σχέσεις, το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας, ούτε βέβαια για τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς.
Αντίθετα οι ΑΟΖ υιοθετήθηκαν ως έννοια από την διάσκεψη του ΟΗΕ για το δίκαιο της θάλασσας ήδη από το μακρινό 1982 και ουσιαστικά αποτελούν εξέλιξη των ρυθμίσεων που μέχρι τότε προβλεπόταν από το διεθνές δίκαιο της αλιείας με προφανή στόχευση την δημιουργία νομικού πλαισίου και για άλλες πλην της αλιείας δραστηριότητες για όλα τα παράκτια και νησιωτικά κράτη.
Είναι γεγονός πως οι ΑΟΖ αποτελούν θεαματική εξέλιξη του προϋφιστάμενου καθεστώτος της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας, καθώς μπορούν να φτάσουν τα 200 ναυτικά μίλια από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετριέται το πλάτος της Αιγιαλίτιδας ζώνης. Δημιουργία ΑΟΖ έχουν όλες οι ηπειρωτικές ακτές αλλά και τα νησιά που από μόνα τους μπορούν να συντηρήσουν ζωή. Επίσης το θαλάσσιο κράτος αποκτά δικαίωμα δημιουργίας, χρήσης και εκμετάλλευσης τεχνητών νήσων.
Πέρα απ’ όλα αυτά ο θεσμός των ΑΟΖ αναμφίβολα αποτελεί επαναστατικού χαρακτήρα μετεξέλιξη του προϋφιστάμενου καθεστώτος της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας, που μπορεί δυνητικά να δημιουργήσει ζώνες κυριαρχίας που φθάνουν τα 200 ναυτικά μίλια από τις ακτογραμμές, παρέχοντας στα παράκτια κράτη αποκλειστικότητα σε κάθε φυσικό πόρο και σε κάθε οικονομική δραστηριότητα της ζώνης τόσο της επιφανείας όσο και του βυθού του υποθαλάσσιου χώρου και του υπεδάφους της περιοχής. Η περιοχή των 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης καλύπτει το 36% των θαλάσσιων εκτάσεων του πλανήτη που ουσιαστικά εθνικοποιούνται για οικονομικούς λόγους.
Αξίζει να σημειωθεί πως σ’ αυτές τις θαλάσσιες ζώνες βρίσκεται το σύνολο σχεδόν των μέχρι σήμερα γνωστών υποθαλάσσιων αποθεμάτων υδρογονανθράκων και εκεί αλιεύεται το 90% και πλέον των παγκοσμίων αλιευμάτων και πραγματοποιείται το 80% των δημοσιευμένων θαλασσίων επιστημονικών ερευνών.
Ιδιαίτερη σημασία άλλωστε αποκτά η διαχείριση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που ανήκουν πλέον αποκλειστικά στο θαλάσσιο κράτος στα όρια της ΑΟΖ, όπως η ενέργεια που παράγεται από τα κύματα, τους ανέμους και τα θαλάσσια ρεύματα. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, στα αποκλειστικά δικαιώματα του θαλάσσιου κράτους πρόκειται να ανήκει κάθε μελλοντική χρήση της θάλασσας που ενδεχομένως να προκύψει από την οικονομική και τεχνολογική εξέλιξη.
Είναι προφανές πως οι ΑΟΖ εμπεδώνουν την εθνική κυριαρχία δημιουργώντας ιδιαίτερους συνεκτικούς δεσμούς μεταξύ της χερσαίας επικράτειας και της θαλάσσιας και νησιωτικής ζώνης κάθε κράτους και αποδίδουν στο θαλάσσιο κράτος ισχυρότατες εξουσίες ελέγχου και εκμετάλλευσης θαλασσίων εκτάσεων.
Ειδικά για κράτη με εκτεταμένες ακτές και μεικτή αρχιπελαγική δομή όπως η Ελλάδα τα νομικά, πολιτικά και επιχειρησιακά πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την καθιέρωση των ΑΟΖ έχουν ιδιαίτερη αξία για την εμπέδωση της εθνικής κυριαρχίας, τον έλεγχο των θαλασσίων οδών, την αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης και τελικά την διεθνή θέση της χώρας. 

ΑΟΖ και Ελλάδα 

Είναι γνωστό πως εδώ και πολλά χρόνια τα περισσότερα παράκτια και νησιωτικά κράτη έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ. Δυστυχώς η Ελλάδα λόγω της ανεπαρκούς μελέτης, της μη ορθής ιεράρχησης των προτεραιοτήτων της εξωτερικής και αμυντικής της πολιτικής, της μη αξιοποίησης των δυνατοτήτων που παρέχει στη χώρα το διεθνές δίκαιο, της πάγιας ανεπάρκειας της κρατικής μηχανής και των πολιτικών ηγεσιών απέναντι στη μεσαιωνικού τύπου απειλή της Τουρκίας περί Casus Beli, αρνείται να ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματα της στις ελληνικές θάλασσες.
Μπορεί λοιπόν οι Κασσάνδρες που συνειδητά προαναγγέλλουν την διεθνοπολιτική απομείωση της Ελλάδος λόγω της οικονομικής κρίσης προετοιμάζοντας εκούσια ή ακούσια μία εθνική καταστροφή. Όμως η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική καθώς η οικονομική κρίση ουσιαστικά αύξησε την γεωπολιτική ισχύ της χώρας μας καθώς η ανάγκη αποπληρωμής των δανείων καθιστά αναγκαία την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου διασφαλίζοντας στην Ελλάδα την στήριξη των μεγάλων δυνάμεων, των διεθνών οργανισμών και σχεδόν του συνόλου της διεθνούς κοινότητας στην προσπάθεια οριοθέτησης ΑΟΖ.
Παράλληλα η συνολική μεταρρύθμιση της κρατικής μηχανής που με αφορμή επιχειρείται αποτελεί την σημαντικότερη ίσως ιστορική ευκαιρία για την λήψη μέτρων που οι ελληνικές κυβερνήσεις παρέλειψαν να εφαρμόσουν τα προηγούμενα χρόνια.
Αποτελεί εθνική ανάγκη λοιπόν στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα η Ελλάδα να ορίσει ευθείες γραμμές βάσης για την μέτρηση των θαλασσίων ζωνών της και τα 24 ναυτικά μίλια ως όριο για τον χαρακτηρισμό των κόλπων της. Ταυτόχρονα είναι αναγκαίο να επεκτείνει την Αιγιαλίτιδα ζώνη στα 12 ναυτικά μίλια και να ορίσει ΑΟΖ μέχρι τα 200 ναυτικά μίλια που αυτονόητα θα περιλαμβάνει και την υφαλοκρηπίδα.
Είναι προφανές πως στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία το υψηλότερο διακύβευμα στο εσωτερικό των δυνητικών ορίων της ΑΟΖ βρίσκεται στο υπέδαφος και αφορά τους υδρογονάνθρακες και τα υπόλοιπα κοιτάσματα που πιθανολογείται ότι υπάρχουν. 
Παρόλα αυτά δεν πρέπει να υποτιμηθούν τα οφέλη για την πραγματική οικονομία που θα προκύψουν από την αποκλειστική αλίευση στις ελληνικές θάλασσες.
Στο μέλλον άλλωστε η εξέλιξη της επιστημονικής έρευνας και της τεχνολογικής προόδου που θα προκύψει από αυτήν οπωσδήποτε θα παρέχει τεράστιες δυνατότητες αξιοποίησης των υδάτων και των υπερκειμένων ανέμων.
Τέλος η οριοθέτηση ΑΟΖ δίνει τεράστια πλεονεκτήματα στην Ελλάδα στο διάστημα της υφαλοκρηπίδας ειδικά στο ενδεχόμενο προσφυγής στη διεθνή διαιτησία.
Είναι προφανές λοιπόν πως σε όλες τις ελληνικές θάλασσες επιβάλλεται να εγκαθιδρυθούν όλες οι νόμιμες ζώνες δικαιωμάτων που θα εδραιώσουν την ελληνική παρουσία και τον έλεγχο στο υδάτινο και εναέριο τμήμα του ελληνικού εθνικού χώρου που οριοθετείται από το τετράπλευρο (Κέρκυρα, Κύθηρα, Κρήτη, Ρόδος-Καστελόριζο, νησιά ανατολικού Αιγαίου, Έβρος) το οποίο απαιτείται να αναγνωριστεί από την διεθνή κοινότητα και ιδίως από την Τουρκία ως αποκλειστική ζώνη ζωτικών συμφερόντων της ελληνικής Δημοκρατίας και του ελληνισμού.
Άλλωστε οι διεθνείς οργανισμοί των οποίων οργανικό μέλος είναι η Ελλάδα, το διεθνές δίκαιο και η εφαρμογή του σε συνδυασμό με την μετριοπαθή, ειρηνική, και συνεπή στάση της Ελλάδος που είναι και θα παραμείνει ναυτική δύναμη, παρέχουν όλες τις αναγκαίες διασφαλίσεις για τα δικαιώματα κάθε τρίτης χώρας.
Ειδικά στο Αιγαίο λοιπόν η ΑΟΖ ταυτίζεται με την ίδια την ασφάλεια και την εθνική κυριαρχία στην επικράτεια μας αλλά και την εξασφάλιση της ενότητας του ηπειρωτικού κορμού της χώρας με την πλούσια και διάσπαρτη νησιωτική περιοχή Αιγιακού Αρχιπελάγους. Μέσα από την διασφάλιση στο νομικό επίπεδο και κυρίως μέσω της πρακτικής εφαρμογής των δικαιωμάτων που πληθωρικά παρέχει το διεθνές δίκαιο στην χώρα μας λόγω του μήκους των ακτών και του μεγάλου αριθμού νησιών, στα θαλάσσια ύδατα, στον βυθό, στο υπέδαφος και στον υπερκείμενο τους εναέριο χώρο και το FIR είναι απαραίτητο να επιδιωχθεί η εξασφάλιση της περιμέτρου του χερσαίου ελληνικού εθνικού χώρου, (ηπειρωτικού και νησιωτικού).
Αυτούς τους στόχους και αυτά τα όρια χρέος και καθήκον έχει να υπερασπίζεται η ελληνική εθνική εξωτερική και αμυντική πολιτική ανεξαρτήτως κυβερνήσεως. Με μοναδικό στόχο την υπεράσπιση των εθνικών δικαίων και βάση τη λαϊκή στήριξη σε έναν μεγάλο εθνικό αγώνα στον οποίο δεν επιτρέπονται ούτε υπαναχωρήσεις, ούτε εναλλακτικές επιλογές και που δεν θα ανασταλεί μέχρι την πλήρη του δικαίωση.