Κι όμως τα πλατάνια κινδυνεύουν να πεθάνουν!

Μπορεί να τα θεωρούμε αιωνόβια, όμως τα πλατάνια, όπως αυτά που υπάρχουν στην πλατεία Τσιρογιάννη της Θεσσαλονίκης, κινδυνεύουν να πεθάνουν! Αιτία, ένας μύκητας που εξαπλώνεται από τις ανθρώπινες ενέργειες…

Πρόσφατο δημοσίευμα της γαλλικής εφημερίδας Figaro αναφέρεται στην ολική νέκρωση χιλιάδων αιωνόβιων πλάτανων στο Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, Canal du Midi στη Ν. Γαλλία, από το μεταχρωματικό έλκος πλατάνου. Πρόκειται για μια καταστρεπτική ασθένεια που προσβάλλει όλα τα είδη πλατάνου και προκαλείται από ένα παθογόνο καραντίνας, το μύκητα Ceratocystis platani, που ήρθε στην Ευρώπη από τη Β. Αμερική κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Ο συγκεκριμένος μύκητας έχει καταγραφεί επιπλέον στην Ιταλία, την Ελβετία και την Ελλάδα, ενώ υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες για την παρουσία του στο Βέλγιο, την Ισπανία, τη Σερβία, την Αρμενία και πρόσφατα και το Ιράν.
Στην Ελλάδα η ασθένεια καταγράφηκε για πρώτη φορά στη Μεσσηνία το 2003, όπου και ήταν αρκετά διαδεδομένη, νεκρώνοντας χιλιάδες πλατάνια στις όχθες των ποταμών και αιωνόβιους πλάτανους στις πλατείες των χωριών. Έκτοτε, η ασθένεια έχει λάβει τρομακτικές διαστάσεις με εκτεταμένες προσβολές στην Ηλεία, την Αρκαδία, την Αχαία και με τους ερευνητές του ΕΘΙΑΓΕ να την καταγράφουν το 2010 στη Θεσπρωτία, στις όχθες του ποταμού Καλαμά και στο Νομό Ιωαννίνων. Είναι πολύ πιθανό ο μύκητας να έχει προσβάλλει και άλλες περιοχές στην Ελλάδα και να μην έχει ακόμη εντοπιστεί.
Κύριος υπαίτιος για τη διασπορά του εξαιρετικά μεταδοτικού μύκητα είναι οι ανθρώπινες δραστηριότητες. Τα μηχανήματα εκσκαφής που εργάζονται σε περιοχές με προσβεβλημένα δέντρα μεταφέρουν το μύκητα σε άλλες περιοχές που μπορεί να είναι και σε μεγάλη απόσταση από την αρχική εστία προσβολής. Επίσης, ο μύκητας διασπείρεται και με τα μολυσμένα εργαλεία κοπής κλαδιών όπως τα πριόνια, τα τσεκούρια κτλ. αλλά και από τις αμυχές που προκαλούνται στα πλατάνια από καρφιά που χρησιμοποιούνται για την τοποθέτηση διαφημιστικών πινακίδων, αφισών κτλ.
Ένας πλάτανος, ανεξάρτητα από το μέγεθος και την ηλικία του, εάν προσβληθεί από το μύκητα είναι καταδικασμένος, καθώς δεν υπάρχει θεραπεία. Καθίσταται αναγκαία η λήψη προληπτικών μέτρων. Τα εργαλεία κοπής πρέπει να απολυμαίνονται, ενώ σε περιοχές όπου εμφανίζονται πλατάνια με σημάδια ξήρανσης να ενημερώνεται άμεσα το δασαρχείο και κάθε εργασία να διακόπτεται.
Ο ανατολικός πλάτανος που είναι ιδιαίτερα ευπαθής στην ασθένεια είναι το κυρίαρχο αυτοφυές είδος της παραποτάμιας βλάστησης στην Ελλάδα. Σύμφωνα με ερευνητές του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ), εάν δε ληφθούν άμεσα δραστικά μέτρα αντιμετώπισης της ασθένειας, τα νεκρά δένδρα πλατάνου στην Ελλάδα θα αριθμούνται σε εκατομμύρια σε μερικές δεκαετίες.
Το θέμα έφθασε ως το Ευρωκοινοβούλιο. Το έθεσε ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Κρίτων Αρσένης. “Πρέπει να δράσουμε άμεσα για να προστατεύσουμε τα πλατάνια μας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αναγκαίο να εκδώσει έγκαιρα απόφαση σχετικά με τη λήψη έκτακτων μέτρων για την αποφυγή της εξάπλωσης του μύκητα στην ΕΕ και να χρηματοδοτήσει την επιστημονική έρευνα για τη δραστική αντιμετώπιση της θανάσιμης ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου”, τονίζει ο κ. Αρσένης.
Το θέμα αναλύει σε γραπτή ερώτηση του ο ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ Κρίτων Αρσένης. Είναι η δεύτερη ερώτηση του ευρωβουλευτή προς την Επιτροπή για τον περιορισμό της εξάπλωσης του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου, καθώς η Επιτροπή στην αρχική της απάντηση δε διαβλέπει κίνδυνο επιδημίας στην ΕΕ.
“Τα χιλιάδες νεκρά πλατάνια, ωστόσο, στην Ελλάδα και τη Γαλλία, καταδεικνύουν το εντελώς αντίθετο. Εάν δε ληφθούν άμεσα μέτρα, ο μύκητας θα διαδοθεί σε όλη την Ευρώπη προκαλώντας τεράστια οικολογική καταστροφή”, επισημαίνει ο ευρωβουλευτής.