Μια φυσική καταστροφή (συγκεκριμένα μια πλημμύρα) έσωσε τα τείχη της Βεργίνας! Κι έτσι, τώρα, οι αρχαιολόγοι έχουν καταφέρει να φέρουν στο φως μεγάλο μέρος από αυτά, να τα μελετήσουν και να διαπιστώσουν τον τρόπο με τον οποίο ήταν οχυρωμένη η αρχαία πόλη...
Πρόκειται για το καλύτερα σωζόμενο τμήμα της οχύρωσης της αρχαίας πόλης, την οποία το Α.Π.Θ. ερευνά συστηματικά στη Βεργίνα. Εκτείνεται εξ ολοκλήρου στον αγρό ιδιοκτησίας Φιλώτα Μπέλα(μεγάλη φωτογραφία), γνωστό από τον παρακείμενο ταφικό τύμβο. Αποτελεί δε ένα από τα καλύτερα διατηρημένα τμήματα οχύρωσης που σώζονται στην κυρίως Μακεδονία. Οφείλει την εξαιρετικά καλή του διατήρηση, στο γεγονός της κατάχωσής του, κατά την όψιμη αρχαιότητα, από τεράστιους όγκους φερτών υλών, τους οποίους σώρευσε πάνω του ένας χείμαρρος κατεβαίνοντας ορμητικός από τις βόρειες υπώρειες των Πιερίων.
Η εκτεταμένη φυσική καταστροφή εκείνης της εποχής, διαφύλαξε και προστάτευσε το μνημείο από τη φυσική φθορά και τις ανθρώπινες επεμβάσεις μέσα στις χιλιετίες που ακολούθησαν. Για την ανασκαφική ομάδα ωστόσο, πέρα από το αρχικό επίτευγμα του εντοπισμού της πορείας του τείχους, σ’ αυτή την στερούμενη επιφανειακών ενδείξεων έκταση, απαιτήθηκε τιτάνιος αγώνας με τις επιχώσεις μέχρι να κατορθώσει να ολοκληρώσει την αποκάλυψη του συγκεκριμένου τμήματος του περιβόλου. Οι επιχώσεις του χειμάρρου, οι οποίες σε κάποια σημεία υπερβαίνουν τα 4,5 μ. και τα επιπλέον 1,5 μ. βάθους, τα οποία αποτελούσαν αρχαιολογικά στρώματα που ερευνήθηκαν σχολαστικά για την αποκάλυψη και μελέτη της ζωής του τείχους, δίνουν μια εικόνα των αναρίθμητων κυβικών άμμου, χαλικιών και χώματος που ερευνήθηκαν για να φτάσουμε στο αποτέλεσμα αυτό.
Από το πλίνθινο αυτό τείχος, διατηρείται η λίθινη υποδομή του, με μέτωπα χτισμένα από αδρά δουλεμένους ασβεστόλιθους και πώρινους γωνιόλιθους με ποικίλο βαθμό επεξεργασίας κατά το ακανόνιστο σύστημα τοιχοδομίας. Το σωζόμενο ύψος του φτάνει τα 1.90 μ. και το πάχος του τα 2.80 μ. Σε κανονικά διαστήματα ενισχύεται με ημικυκλικούς και ορθογώνιους πύργους(φωτογραφία αριστερά).
Επίσης, στο τμήμα αυτό ανήκει και η κύρια, απ’ ότι φαίνεται, πύλη της πόλης, της οποίας η έρευνα συνεχίζεται. Η πύλη αυτή, αποτελεί από μόνη της ένα οχυρωματικό αρχιτεκτονικό συγκρότημα: δύο περιφερείς πύργοι υψώνονταν εκατέρωθεν της για να την προστατεύουν και δύο διαδοχικά θυρώματα έπρεπε να αντιμετωπίσει ο επίδοξος εκπορθητής της, βαλλόμενος ταυτοχρόνως από τους αμυνόμενους που μάχονταν από τους ειδικά διαμορφωμένους περιδρόμους που πλαισιώνουν τον διάδρομό της.
Το όλο συγκρότημα συμπλήρωναν τέσσερις κλίμακες ανόδου στους πύργους και τους περιδρόμους της πύλης. Πρόκειται για την καλύτερα σωζόμενη πύλη της κυρίως Μακεδονίας και φαίνεται ότι βρισκόταν πάνω στην οδό που συνέδεε την αρχαία πόλη και την Άνω Μακεδονία με τα πλησιέστερα λιμάνια, της Πύδνας και της Μεθώνης. Χρονολογείται, όπως και το σύνολο της οχύρωσης της Βεργίνας, στα χρόνια της βασιλείας του Κασσάνδρου, στις αρχές του 3ου αι. π.Χ.